ΕΜΙΛΙΑ ΓΚΑΛΟΤΙ του ΓΚΟΤΧΟΛΝΤ ΕΦΡΕΜ ΛΕΣΙΝΓΚ
Ο Γκότχολντ Εφρεμ Λέσινγκ (1729-1781) υπήρξε ένας από τους κύριους εκπροσώπους του γερμανικού διαφωτισμού. Πολύπλευρη προσωπικότητα ο ίδιος (δημοσιογράφος, κριτικός, λογοτέχνης, φιλόσοφος, πτυχιούχος της ιατρικής), σφράγισε την εποχή του και θεωρείται από αρκετούς ως ένας από τους ιδρυτές της γερμανικής λογοτεχνίας. Με το συγγραφικό του έργο εισήγαγε την αστική τραγωδία στη γερμανική σκηνή, ερχόμενος σε ρήξη με την μέχρι τότε πρακτική της παραδοσιακής τραγωδίας, όπου το έλεος και ο φόβος υπήρξαν βασικά στοιχεία της εκ Θεού κάθαρσης. Στα κείμενά του παρουσιάζονται τα προσωπικά πάθη των ηρώων του και πιο συγκεκριμένα, εκ της θέσεώς τους, τα βάσανα της αστικής τάξης της εποχής του. Εξ ου και θεωρείται και ως ο ιδρυτής του γερμανικού αστικού θεάτρου εξαιτίας του ότι τα έργα του τόσο ως απεύθυνση όσο και ως περιεχόμενο διαπραγματεύονταν τα πάθη της συγκεκριμένης τάξης. Ουσιαστικά δίνει πρωταγωνιστικό ρόλο στο άτομο καθώς και στα προβλήματα που αντιμετωπίζει στη σχέση του με την εξουσία, τη συντηρητική παράδοση αλλά και την αστική ηθική. Στην κοινωνία που περιγράφει η κάθαρση και η τιμωρία δεν έρχεται από την θεία τάξη αλλά είναι ο ίδιος ο ιδιώτης ο οποίος αναλαμβάνει το καθήκον αυτό.
Η Εμίλια Γκαλότι θεωρείται ως μία από τις σημαντικότερες αστικές τραγωδίες του 18ου αιώνα.
Στην υπόθεση του έργου ο πρίγκιπας Έτορε διεκδικεί την Εμίλια Γκαλότι από τον μνηστήρα της κόμη Απιάνι με ένα καταστροφικό πάθος το οποίο όμως θα πληρώσει η ηρωίδα του έργου. Στήνοντας μια σειρά από συνομωσίες κατορθώνει να απαγάγει και να αιχμαλωτίσει την Εμίλια Γκαλότι. Είναι ο πατέρας της ο Οντοάρντο Γκαλότι ο οποίος θα αναλάβει την αποκατάσταση της ηθικής και της οικογενειακής τιμής και ο οποίος θα σκοτώσει τελικά την κόρη του. Η γυναικεία προσωπικότητα είναι ο άξονας πάνω στον οποίο δομείται όλο το έργο. Αυτή η προσωπικότητα από ενεργό υποκείμενο με πάθη και επιθυμίες υποβιβάζεται από τους υπόλοιπους χαρακτήρες (ανδρικούς εν προκειμένω) σε αντικείμενο. Αντικείμενο πάθους, τιμής, αποκατάστασης, «κανονικότητας». Τη στιγμή που η ηρωίδα δίνει τον δικό της αγώνα για τον αυτοπροσδιορισμό της, η κυρίαρχη ανδροκρατική κοινωνία, στέκεται απέναντί της. Ο συγκεκριμένος προβληματισμός του συγγραφέα ξεκινά ήδη από το πρώτο μεγάλο έργο του την «Μις Σάρα Σάμσον» και είναι ένας διαρκής αγώνας, στα πλαίσια του διαφωτισμού, χειραφέτησης και αυτοκαθορισμού.
Ο Γιάννης Χουβαρδάς καλλιτεχνικός διευθυντής του Εθνικού Θεάτρου, ασχολείται για δεύτερη φορά με τον Λέσινγκ μετά το προ ετών ανέβασμα της «Μις Σάρα Σάμσον». Επιλέγει να προτείνει μία Εμίλια Γκαλότι σύγχρονη όχι μόνο ως προς τα κουστούμια και τη δόμηση των πρωταγωνιστών. Η οπτική του γωνία έχει επικεντρωθεί όχι στην παρουσίαση της προσωπικότητας της Εμίλια Γκαλότι, αλλά σε αυτήν του Μαρινέλι υπηρέτη και μυστικοσύμβουλου του πρίγκιπα Έτορε. Δομώντας την πρότασή του μέσα σε ένα πλαίσιο σαρκασμού ο οποίος ενίοτε φτάνει και ξεπερνά τα όρια του κυνισμού αναδεικνύει την ουσιαστική δύναμη την οποία κατέχουν οι παρατρεχάμενοι της εξουσίας οι οποίοι είναι εντέλει οι ουσιαστικοί υπεύθυνοι για τα γεγονότα του έργου. Είναι αυτοί οι μηχανισμοί οι οποίοι αναλαμβάνουν να διεκπεραιώσουν τις επιθυμίες των αρχόντων πέρα από κάθε ηθικό ή νομικό φραγμό και οι οποίοι, μέσα από τις πρωτοβουλίες τις οποίες αναλαμβάνουν, αναδεικνύονται σε αυτόνομο πόλο εξουσίας έξω και πέρα από την επίσημη και γι΄ αυτό ίσως πιο επίφοβη και επικίνδυνη.
Ο σκηνοθέτης αναδεικνύει το ρόλο του υπηρέτη Μαρινέλι ως τον πλέον καθοριστικό στην υπόθεση του έργου. Είναι αυτός ο οποίος τόσο έμμεσα όσο και άμεσα ουσιαστικά χειραγωγεί τον πόθο του πρίγκιπα για την Εμιλία, είναι αυτός ο οποίος προτείνει αλλά και εφαρμόζει το σχέδιο της απαγωγής, είναι αυτός ο οποίος χωρίς ηθικούς φραγμούς αλλά με την προσωπική ικανοποίηση της εξουσίας βρίσκει λύσεις για τις βρώμικες δουλειές.
Στα πλαίσια της λειτουργίας μιας κοινωνίας τα επίσημα κέντρα εξουσίας είναι αυτά τα οποία είναι υπεύθυνα για τις όποιες αποφάσεις, σωστές ή λανθασμένες, και είναι αυτές οι αποφάσεις για τις οποίες με βάση το δικαιικό σύστημα, λογοδοτούν και κρίνονται. Εκ θέσεως το νομικό και ηθικό σύστημα βάζει τα πλαίσια μέσα στα οποία μπορούν να κινηθούν και να δράσουν. Ανέκαθεν όμως τα κέντρα αυτά δημιουργούσαν κύκλους παραεξουσίας και παρακράτους, σε κάθε επίπεδο, πολιτικό, κοινωνικό και οικονομικό. Από τον Μαρινέλι μέχρι τον Γκοτζαμάνη και από τον Τσουκάτο μέχρι τον Χριστοφοράκο, η δράση αυτών των κυκλωμάτων υπήρξε καθοριστική για τις κοινωνίες μέσα στις οποίες αναπτύσσεται.
Πανίσχυρα κέντρα εκ των πραγμάτων, δεν λογοδοτούν πουθενά, λόγω του αφανούς πεδίου μέσα στο οποίο δρουν και λειτουργούν, πέρα και έξω από οποιαδήποτε επίφαση δημοκρατίας και νομιμότητας, συνιστώντας έτσι φαινόμενα συνταγματικής εκτροπής. Δρώντας στη σκιά της επίσημης εξουσίας απολαμβάνουν ασυλίας αλλά και κάλυψης στην απίθανη περίπτωση που, από σπόντα ή λόγω αδυναμίας, αποκαλύπτεται η δράση τους. Γι ΄αυτό το λόγο η ύπαρξή τους επωάζει το αυγό του φιδιού και καταδικάζει κοινωνίες στον παρασιτισμό και την παρακμή.
Δίνοντας ιδιαίτερη έμφαση λοιπόν ο σκηνοθέτης στο ρόλο του Μαρινέλι κατορθώνει να δώσει μια επιτυχημένη επικαιροποίηση ενός έργου του 18ου αιώνα. Την επικαιροποίηση αυτή την επιτυγχάνει χρησιμοποιώντας αρκετά ευφάνταστα ευρήματα (όχι με τόσο επιτυχία πάντα) και δημιουργεί την εντύπωση στον θεατή ότι ανεβάζει μια σύγχρονη παράσταση. Ίσως γι΄αυτό μέρος του κοινού το οποίο περίμενε ένα παραδοσιακό αστικό δράμα δυσφορεί όταν έρχεται σε επαφή με αυτή τη σύγχρονη και καινοτόμα πρόταση.
Συνεργαζόμενος με τους ηθοποιούς του κατορθώνει να αποσπάσει σημαντικές ερμηνείες με τον Μηνά Χατζησάββα να ξεχωρίζει στον «μετέωρο» και ξεπερασμένο από την εποχή του πατέρα της Εμίλια Γκαλότι αλλά κυρίως στον Μαρινέλι του Νίκου Κουρή. Ο συγκεκριμένος ηθοποιός αποδίδει με εξαίσιο τρόπο τον κυνισμό του ανθρώπου που ουσιαστικά κινεί τα νήματα, έχοντας πολλά στοιχεία από την Κομέντια ντελ άρτε, κινούμενος ανάμεσα στα όρια ενός Μακιαβέλλι αλλά και ενός υπηρέτη του Γκολντόνι.
Αξίζει να σημειώσουμε δύο πράγματα. Το υπέροχο ανακαινισμένο κτίριο του Εθνικού Θεάτρου, έργο του Τσίλερ, το οποίο αξίζει κάποιος να επισκεφτεί ακόμη και εκτός παραστάσεων. Σε αίθουσές του φιλοξενούνται μία μικρή έκθεση σκίτσων κοστουμιών από προηγούμενες παραστάσεις καθώς και μία βιντεοπροβολή πάνω στην ιστορία του Εθνικού Θεάτρου.
Το δεύτερο που αξίζει να σημειώσουμε είναι η ανταπόκριση του Εθνικού Θεάτρου στη δύσκολη οικονομική συγκυρία της περιόδου που διανύουμε η οποία οδήγησε στη μείωση κατά 10% στις τιμές των κανονικών εισιτηρίων.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΕΜΙΛΙΑ ΓΚΑΛΟΤΙ του Γκότχολντ Έφρεμ Λέσινγκ
Μετάφραση Γιώργος Δεπάστας
Σκηνοθεσία-Διαμόρφωση σκηνικού χώρου Γιάννης Χουβαρδάς
Κουστούμια Ιωάννα Τσάμη
ΔΙΑΝΟΜΗ
Έτορε Γκοτσάνγκα Πρίγκιπας της Γκουαστάλα
Ακύλλας Καραζήσης
Μαρινέλι
Νίκος Κουρής
Κλαούντια Γκαλότι
Θέμις Μπαζάκα
Οντοάρντο Γκαλότι
Μηνάς Χατζησάββας
Εμίλια Γκαλότι
Αλκηστις Πουλοπούλου
Κόμης Απιάνι
Γιάννος Περλέγκας
Κόμισσα Ορσίνα
Στεφανία Γουλιώτη
Άντζελο
Παύλος Σταυρόπουλος
Πίρο
Θανάσης Ιωάννου
Μπατίστα
Κώστας Κοράκης
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου