ΓΙΑ ΤΙΣ ΠΑΡΕΛΑΣΕΙΣ… ΞΑΝΑ!

Αναμφίβολα η  μεγαλύτερη εορτή της αρχαιότητας, μετά τους Ολυμπιακούς Αγώνες, ήταν η εορτή των Παναθηναίων. Αυτή χωριζόταν στα Μικρά Παναθήναια τα οποία λάμβαναν μέρος ετησίως και στα Μεγάλα Παναθήναια τα οποία γίνονταν κάθε τέσσερα χρόνια. Η τελετή έναρξης εκκινούσε με τη μεγάλη παρέλαση προς το άγαλμα της θεάς Αθηνάς, προστάτιδας της πόλης, το άγαλμα της οποίας βρισκόταν στην Ακρόπολη. Ήταν δε τόσο σημαντική εορτή για τους αρχαίους Αθηναίους ώστε επέλεξαν αυτή ακριβώς την παρέλαση (πομπή) για να πλαισιώσουν τη Ζωφόρο του Παρθενώνα. Και είναι αυτή ακριβώς η παράσταση η οποία απεικονίζεται στα, κλεμμένα από τον Έλγιν, μάρμαρα του Παρθενώνα. Στην κορυφή της παρέλασης ήταν οι θυγατέρες της πόλης, οι οποίες είχαν υφάνει το πέπλο του αγάλματος, και  μετά από αυτές ακολουθούσε σύσσωμη η αθηναϊκή κοινωνία. Ηλικιωμένοι, ιππείς, αγρότες, ιερείς, ακόμη και μέτοικοι έφεραν στα χέρια τους τις θυσίες τις οποίες επρόκειτο να προσφέρουν. Ήταν δε το ενοποιητικό εκείνο στοιχείο το οποίο έδινε το στοιχείο του συνανήκειν, αυτό το στοιχείο δηλαδή το οποίο ενοποιούσε την κοινωνία.


Να σημειώσουμε ότι οι παρελάσεις εξακολουθούσαν μέχρι τα πρόσφατα ιστορικά γεγονότα να αποτελούν ενοποιητικό στοιχείο του κοινωνικού ιστού. Καθόλου τυχαία ο εορτασμός της απελευθέρωσης πόλεων από τη ναζιστική κατοχή συνδυαζόταν σχεδόν πάντα από μια τελετή παρέλασης. Ενδεικτική είναι η φωτογραφία από την απελευθέρωση της πόλεως του Βόλου από τον ΕΑΜ/ΕΛΑΣ πριν από εβδομήντα πέντε χρόνια.

Στη φωτογραφία αυτή στην κεφαλή βλέπουμε τα λάβαρα του αγώνα και τις εθνικές σημαίες, ακολουθεί το σώμα των ιερέων που έκαναν τη δοξολογία και ακολούθως μετά ήταν τα ένοπλα τμήματα που πήραν μέρος στην απελευθέρωση, με την κοινωνία να συμμετέχει ενεργά. Άλλωστε και η καθιερωμένη πορεία για τον εορτασμό της εξέγερσης του Πολυτεχνείου, τα ίδια στοιχεία εμπεριέχει. Μπροστά πηγαίνει η αιματοβαμμένη ελληνική σημαία του Πολυτεχνείου και ακολουθούν εν πομπή νεολαίες, φοιτητικοί σύλλογοι, εργατικά συνδικάτα και κόμματα.

Στις μέρες μας οι παρελάσεις, καθόλου τυχαία, έχουν στοχοποιηθεί από όλους εκείνους οι οποίοι προσπαθούν να αποδομήσουν τη συλλογική ταυτότητα, την ταύτιση με τον εθνικό κορμό, το βασικό στοιχείο του συνανήκειν.  Είναι ίσως, μαζί με την Ιστορία,  ένα από τα κορυφαία σημεία αντιπαράθεσης και ιδεολογικής πάλης. 

Τα προηγούμενα χρόνια ως επιχειρήματα αποδόμησης αυτής της τελετουργικής εντέλει λειτουργίας, είχαν ακουστεί διάφορα φληναφήματα, μέχρι και το ότι μέσω των παρελάσεων «στρατιωτικοποιούταν» η ελληνική κοινωνία. Μια κοινωνία που όμως, ακριβώς στο αντίθετο άκρο αυτής της άποψης, κατόρθωσε να διαλύσει και τις ελάχιστες υποδομές ελληνικής αμυντικής βιομηχανίας, κατόρθωσε για, μικρό ευτυχώς διάστημα, να «ποινικοποιήσει» ακόμη και την έννοια του πατριωτισμού. Όσο και αν η φόρα των εθνοαποδομητών ήταν μεγάλη, εξαιτίας των ανόητων επιχειρημάτων τους η απαξίωση των παρελάσεων δεν κατέστη δυνατόν να υιοθετηθεί από το κοινωνικό σώμα.

Το γεγονός που ξεσήκωσε συζητήσεις στον πρόσφατο εορτασμό της επετείου της 28^ης Οκτωβρίου, αδιαμφισβήτητα υπήρξε το «χάπενινγκ(;)» μιας ομάδας δέκα κοριτσιών τα οποία προσπάθησαν να διακωμωδήσουν αυτόν τον εορτασμό, αναπαριστώντας ένα θεατρικό σκετς της ομάδας θεάτρου Μόντι Πάϊθονς.

Τι κι αν στο συγκεκριμένο σκετς η αγγλική ομάδα σατίριζε την βρετανική γραφειοκρατία, μιας χώρας με έντονο αποικιοκρατικό παρελθόν. Η ομάδα των κοριτσιών θεώρησε ότι μπορούσε να το μιμηθεί στην προσπάθειά της να γελοιοποιήσει μια τελετή μνήμης του σημαντικότερου ίσως αντιστασιακού γεγονότος της Ελλάδος στον 20^ο αιώνα. Τι κι αν η χώρα μας υπήρξε από τις ελάχιστες με τόσο έντονο αντιστασιακό χαρακτήρα ενάντια στον ξένο εισβολέα, τι κι αν η ελληνική κοινωνία σύσσωμη, οικιοθελώς και ενθουσιασμένη διεκδικούσε τη συμμετοχή της σε αυτό τον αγώνα. Τι κι αν ο αγώνας αυτός συνοδεύτηκε από χιλιάδες νεκρούς και τραυματίες αλλά και δεκάδες ολοκαυτώματα χωριών και περιοχών. Η απόπειρα γελοιοποίησης πάνω από όλα!

Κι όμως το συγκεκριμένο γεγονός δεν πρέπει να μας εκπλήσσει. Η επί χρόνια, για να μην πούμε επί δεκαετίες, επιχειρούμενη απομείωση κάθε εθνικού και πατριωτικού στοιχείου, κατά την οποία η ελληνική σημαία, τα εθνικά σύμβολα, η πατριωτική ιδιότητα ουσιαστικά λοιδορήθηκαν και «ποινικοποιήθηκαν», έχει αφήσει τα απόνερα της.

Είναι γεγονός ότι ένα τμήμα της ελληνικής νεολαίας δυστυχώς έχει επηρεαστεί από αυτήν την πολιτική. Η επιλογή του εγωκεντρισμού, της διαφοροποίησης από τον Άλλον, η ειρωνεία και επιθετικότητα απέναντι σε οτιδήποτε σηματοδοτεί κοινωνική ένταξη και λειτουργία, ο θρίαμβος του ατομοκεντρισμού είναι αυτά τα στοιχεία τα οποία χαρακτηρίζουν τον «πολιτισμό», τμήματος της νεολαίας αλλά και της κοινωνίας ευρύτερα.

Στις μέρες μας ο θρίαμβος του νεοφιλελευθερισμού δεν μπορεί να περάσει μέσα από αποτυχημένα οικονομικά πειράματα, προσπαθεί όμως να διασωθεί μέσα από την υιοθέτηση ιδεολογημάτων, μεταμοντέρνων συμπεριφορών και πολυπολιτισμικών προτύπων. Προφανώς και η ευθύνη είναι πολλαπλή. Επιμερίζεται στην οικογένεια που αδιαφορεί για την κοινωνική διαπαιδαγώγηση που πρέπει να επιτελέσει, περνά από τη σχολική κοινότητα η οποία, ως πουκάμισο αδειανό, αδυνατεί να υποστηρίξει μια αναγκαία εκπαιδευτική διαπαιδαγώγηση και εξαπλώνεται στην κοινωνία όπου κανάλια, περιοδικά και λάϊφ στάϊλ προτροπές, ενισχύουν την κυριαρχία του Εγώ.

Είναι δεδομένο το ότι η κατά μέτωπο επίθεση από προοδευτικούς-νεοφιλελεύθερους για την κατάργηση των παρελάσεων απέτυχε να φέρει εις πέρας το έργο της.  Το μόνο πεδίο που της απομένει είναι η προσπάθεια γελιοποίησης τελετών στις οποίες ενσαρκώνεται το κοινωνικό γίγνεσθαι. Δυστυχώς για αυτούς δεν έχουν καταλάβει το μάταιο αυτής της προσπάθειας ούτε το ότι μέσα από αυτήν αυτοί που γελοιοποιούνται είναι οι ίδιοι. Παρόμοια φαινόμενα ίσως παρουσιαστούν και στο μέλλον, ίσως βρουν μιμητές. Μόνο μέχρι τη στιγμή όμως που το κοινωνικό σύνολο θα συναισθανθεί την ανάγκη για μια πλήρη, συγκροτημένη, κοινωνική και συλλογική υιοθέτηση ενός προτύπου που θα ανταποκρίνεται στην εθνική μας ιδιοπροσωπία.