ΠΕΡΙΟΔΟΙ ΜΕΓΑΛΗΣ ΑΝΑΤΑΡΑΧΗΣ
ALARME του Θ. Τερζόπουλου
Τις μέρες αυτές ανεβαίνει στο θέατρο Άττις η παράσταση ALARME η οποία αποτελεί μια σκηνική σύνθεση με αφορμή την αλληλογραφία της Μαρίας Στιούαρτ με την βασίλισσα Ελισάβετ Α΄. Η συγκεκριμένη περίοδος αποτελεί μία από τις πιο ενδιαφέρουσες ιστορικά και κοινωνικά στην διαδρομή της Μεγάλης Βρετανίας. Η Ελισάβετ Α΄ της Αγγλίας (1533-1603) ήταν βασίλισσα της Αγγλίας, Ιρλανδίας και Γαλλίας (έστω κατ’ όνομα μόνο) και έδωσε το όνομά της στη λεγόμενη Ελισαβετιανή περίοδο. Στην διάρκεια αυτής άνθισαν οι τέχνες και τα γράμματα με εξέχοντες αντιπροσώπους στον χώρο του θεάτρου τον Σαίξπηρ και τον Μάρλοου.
Το βασίλειό της επεκτάθηκε σημαντικά μιας και η κυριαρχία της στη θάλασσα ήταν αδιαμφισβήτητη. Μία από τις σημαντικότερες επίσης αλλαγές ήταν η οριστική καθιέρωση του προτεσταντισμού με ότι κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο σηματοδοτεί αυτό. Αξιοσημείωτη ήταν και η αντιπαράθεσή της με την πρώτη ξαδέλφη της Μαρία Α΄ της Σκωτίας γνωστής και ως Μαρία Στιούαρτ.
Η Μαρία Α΄ της Σκωτίας (1542-1587) ήταν κατά πολλούς η νόμιμη διάδοχος στον θρόνο της Αγγλίας. Η θητεία της χαρακτηρίστηκε ως μια διαρκής αντιδικία με την ξαδέλφη της κατά τη διάρκεια της οποίας ευκαιριακές συμμαχίες αλλά και βασιλικοί γάμοι με τη Γαλλία και την Ισπανία δημιουργούνταν ξαφνικά για να εξαφανιστούν το ίδιο απρόσμενα. Ίντριγκες, συνομωσίες, δηλητηριάσεις ήταν καθημερινά και συνηθισμένα φαινόμενα. Η ίδια η σχέση της με την Ελισάβετ Α΄ διακρινόταν από μια ιδιαίτερη αμφιθυμία. Γυναίκες με ισχυρή προσωπικότητα και οι δύο χαρακτηρίζονταν από μια έντονη αντιπαλότητα στην οποία όμως θεωρείτο δεδομένη η αναγνώριση της μιας προς την άλλη. Κάποιοι ιστορικοί έχουν χαρακτηρίσει τη σχέση αυτή ως σχέση αγάπης και μίσους. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Μαρία Α΄ μετά την οριστική ήττα της στη Σκωτία, κατέφυγε στην Ελισάβετ Α΄ για προστασία η οποία την κράτησε φυλακισμένη για τα υπόλοιπα 18 χρόνια της ζωής της παραπαίοντας ανάμεσα στην απόφαση να την ορίσει διάδοχό της και στο να την εκτελέσει πράγμα το οποίο και έγινε. Ήταν ο γιός της Μαρίας Στιούαρτ Ιάκωβος Α΄ ο οποίος ορίστηκε ως διάδοχος του Αγγλικού θρόνου θέτοντας τα θεμέλια για το ενοποιημένο πλέον βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας.
Με αφορμή αυτή την αντιπαράθεση ο Θόδωρος Τερζόπουλος στήνει μια παράσταση η οποία έχει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Σε πρώτο επίπεδο ο θεατής παρακολουθεί την έντονη διαμάχη δύο ισχυρών προσωπικοτήτων μέσα από την οποία ξεδιπλώνονται στοιχεία ανταγωνισμού όσο και ταύτισης. Είναι αυτή η αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο βασίλισσες έντονη όσο και τρομακτική η οποία χαρακτηρίζεται από στοιχεία αναγνώρισης του ενός από τον άλλο, στοιχεία τα οποία προχωρώντας πέρα από το επίπεδο της ταύτισης πλησιάζουν ακόμα και τον λανθάνοντα ερωτισμό. Είναι εκεί που μέσα από την υποταγή του Άλλου επιδιώκεται ουσιαστικά η συγχώνευση σε έναν ενιαίο Εαυτό. Συγκλονιστική η σκηνή κατά την οποία οι δύο ξαδέλφες ανταλλάσουν στόμα με στόμα την Όστια ως κοινωνοί και συνένοχοι εντέλει της ίδιας κατάστασης. Είναι αυτή η αντιπαλότητα η οποία όμως ουσιαστικά φθείρει και τα δύο μέρη, μιας και ο πόλεμος δεν αφήνει αλώβητο κανένα.
Σε μια πρόταση επικαιροποίησης του κειμένου ο σκηνοθέτης προσθέτει το ρόλο του αφηγητή. Χρησιμοποιώντας έναν άντρα για το ρόλο αυτό, βγάζει στην επιφάνεια μια άλλη αντίθεση αυτή του κοινωνικού υποκειμένου (του λαού και της κοινωνίας γενικότερα ) απέναντι στην εξουσία την οποία αντιπροσωπεύουν οι δύο βασίλισσες. Και είναι αυτός ο λαός ο οποίος σέρνεται κάτω από την βαθιά καταπίεση των αρχόντων του, αδιαφορώντας εντέλει για τις προσωπικές μύχιες επιθυμίες τους και ο οποίος εκδηλώνει ξεκάθαρα την αντίθεσή του σε αυτές αλλά και την προσπάθειά του να ορθοποδήσει απέναντί τους. Έτσι κι αλλιώς και οι δύο αποτελούν ήδη φθαρμένες αξίες του παρελθόντος και θεωρούνται όχι μόνο υπεύθυνες για την κρίση που έχουν δημιουργήσει αλλά και για το ότι ταυτόχρονα έχουν βάλει, έστω εν σπέρματι, τις συνθήκες οι οποίες θα τις ξεπεράσουν.
Και σε αυτό ακριβώς το επίπεδο σημειώνεται το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης. Χρησιμοποιώντας τις φράσεις «ψεύτες-κλέφτες», γνώριμες σε μας από τις κατηγορίες που προσάπτουν οι δυνάμεις του δικομματισμού στη χώρα μας η μία για την άλλη, κατορθώνει να οδηγήσει τον προβληματισμό στο σήμερα .
Γιατί όπως και οι δύο βασίλισσες έτσι και τα δύο κυρίαρχα κόμματα επί 36 χρόνια στο πολιτικό σκηνικό της χώρας μας χαρακτηρίζονται πλέον από μια έντονη λεκτική αντιπαράθεση, σφοδρότατη κατά περιόδους η οποία ουσιαστικά δεν μπορεί να καλύψει τους ρόλους αλληλοσυμπλήρωσης που έχουν επωμισθεί στην Μεταπολίτευση. Άσχετα από ποια είναι κυρίαρχη και ποια όχι, άσχετα ποια έχει την περισσότερη ευθύνη και ποια τη λιγότερη, είναι γεγονός ότι παραμένουν αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλοσυντηρούμενες. Βρισκόμενες πλέον σε μια ξεκάθαρη περίοδο φθοράς και κρίσης, πράγμα το οποίο δείχνουν όλες οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι πολιτικές αυτές δυνάμεις είναι αντιμέτωπες με το σώμα της κοινωνίας (τον αφηγητή του έργου) και ο οποίος κυριαρχούμενος βέβαια από την αδυναμία της άρθρωσης ενός εναλλακτικού λόγου, επαφίεται στην εκφορά ενός απαξιωτικού ή έστω καταγγελτικού λόγου.
Ο Τερζόπουλος κατορθώνει να προτείνει για μια ακόμη φορά μια παράσταση γροθιά. Μετά τον περσινό Μάουζερ ο οποίος θεωρείται ως η καλύτερη παράσταση για την περίοδο που μας πέρασε (βλέπε Ρήξη φύλλο 59 ) και ο οποίος προβλέπεται να συνεχιστεί, παίρνοντας ως αφορμή την αλληλογραφία των δύο βασιλισσών κατορθώνει να κάνει ένα καίριο αν και υπόγειο πολιτικό σχόλιο. Η ίδια η σκηνική του εγκατάσταση καταδεικνύει τη ρωγμή η οποία έχει συντελεστεί αδιαμφισβήτητα πλέον στα πολιτικά δρώμενα της χώρας μας. Είναι αυτή η ρωγμή η οποία άσχετα από το ποια πολιτική δύναμη είναι σε σχετική άνοδο ή κάθοδο, άσχετα από ποια πολιτική δύναμη θα μπορέσει να κυριαρχήσει πάνω στην άλλη, αυτή η ρωγμή, η ρήξη, η κρίση εντέλει είναι αυτή η οποία έχει ενταφιάσει οριστικά και αμετάκλητα την περίοδο της μεταπολίτευσης, είναι αυτή η οποία έχει απονομιμοποιήσει ηθικά και πολιτικά τους μέχρι χθες κυρίαρχους.
Ο σκηνοθέτης για μία ακόμη φορά εκμαιεύει από τους ηθοποιούς του ερμηνείες οι οποίες ξεπερνούν τις ανθρώπινες δυνατότητες. Τραβώντας ως είθισται στα άκρα αυτές τις ερμηνείες αναδεικνύει με ιδιαίτερη ένταση το μίσος όσο και το πάθος, τη βία όσο και την αντιπαλότητα αναδεικνύοντας βαθιές πτυχές της ανθρώπινης φύσης.
Παρ’ ότι και οι τρείς ερμηνείες αποτελούν υποδείγματα, η Σοφία Χιλλ στο ρόλο της Ελισάβετ ξεπερνάει τα όποια όρια θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζουν και τα κοστούμια, αντίγραφα της Ελισαβετιανής εποχής αλλά με τρόπο που η σήψη και η φθορά της περιόδου είναι ξεκάθαρη.
ALARME ! λοιπόν, μια προσταγή η οποία μπορεί να ερμηνευθεί ως προσταγή εγρήγορσης αλλά και ξεσηκωμού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ALARME
Σκηνική σύνθεση με αφορμή την αλληλογραφία της Μαρίας Στιούαρτ με
Τη Βασίλισσα Ελισσάβετ Α΄
Αφηγητής Τάσος Δήμας
Μαρια Στιούαρτ: Αγλαϊα Παππά
Ελισάβετ: Σοφία Χιλλ
Το κείμενο του Αφηγητή έγραψε ο Θανάσης Αλευράς
Σκηνοθεσία-Σκηνική εγκατάσταση
Δραματουργική σύνθεση Θανάσης Τερζόπουλος
Κουστούμια: ΛΟΥΚΙΑ
Μουσική: Παναγιώτης Βελιανίτης
Φωτισμοί: Θεόδωρος Τερζόπουλος
Κων/νος Μπεθάνης.
ΘΕΑΤΡΟ ΑΤΤΙΣ, Λεωνιδίου 7 Μεταξουργείο τηλ. 210-5226260
ALARME του Θ. Τερζόπουλου
Το βασίλειό της επεκτάθηκε σημαντικά μιας και η κυριαρχία της στη θάλασσα ήταν αδιαμφισβήτητη. Μία από τις σημαντικότερες επίσης αλλαγές ήταν η οριστική καθιέρωση του προτεσταντισμού με ότι κοινωνικό και πολιτικό αντίκτυπο σηματοδοτεί αυτό. Αξιοσημείωτη ήταν και η αντιπαράθεσή της με την πρώτη ξαδέλφη της Μαρία Α΄ της Σκωτίας γνωστής και ως Μαρία Στιούαρτ.
Η Μαρία Α΄ της Σκωτίας (1542-1587) ήταν κατά πολλούς η νόμιμη διάδοχος στον θρόνο της Αγγλίας. Η θητεία της χαρακτηρίστηκε ως μια διαρκής αντιδικία με την ξαδέλφη της κατά τη διάρκεια της οποίας ευκαιριακές συμμαχίες αλλά και βασιλικοί γάμοι με τη Γαλλία και την Ισπανία δημιουργούνταν ξαφνικά για να εξαφανιστούν το ίδιο απρόσμενα. Ίντριγκες, συνομωσίες, δηλητηριάσεις ήταν καθημερινά και συνηθισμένα φαινόμενα. Η ίδια η σχέση της με την Ελισάβετ Α΄ διακρινόταν από μια ιδιαίτερη αμφιθυμία. Γυναίκες με ισχυρή προσωπικότητα και οι δύο χαρακτηρίζονταν από μια έντονη αντιπαλότητα στην οποία όμως θεωρείτο δεδομένη η αναγνώριση της μιας προς την άλλη. Κάποιοι ιστορικοί έχουν χαρακτηρίσει τη σχέση αυτή ως σχέση αγάπης και μίσους. Αξίζει να αναφερθεί ότι η Μαρία Α΄ μετά την οριστική ήττα της στη Σκωτία, κατέφυγε στην Ελισάβετ Α΄ για προστασία η οποία την κράτησε φυλακισμένη για τα υπόλοιπα 18 χρόνια της ζωής της παραπαίοντας ανάμεσα στην απόφαση να την ορίσει διάδοχό της και στο να την εκτελέσει πράγμα το οποίο και έγινε. Ήταν ο γιός της Μαρίας Στιούαρτ Ιάκωβος Α΄ ο οποίος ορίστηκε ως διάδοχος του Αγγλικού θρόνου θέτοντας τα θεμέλια για το ενοποιημένο πλέον βασίλειο της Μεγάλης Βρετανίας.
Με αφορμή αυτή την αντιπαράθεση ο Θόδωρος Τερζόπουλος στήνει μια παράσταση η οποία έχει πολλαπλά επίπεδα ανάγνωσης. Σε πρώτο επίπεδο ο θεατής παρακολουθεί την έντονη διαμάχη δύο ισχυρών προσωπικοτήτων μέσα από την οποία ξεδιπλώνονται στοιχεία ανταγωνισμού όσο και ταύτισης. Είναι αυτή η αντιπαράθεση ανάμεσα στις δύο βασίλισσες έντονη όσο και τρομακτική η οποία χαρακτηρίζεται από στοιχεία αναγνώρισης του ενός από τον άλλο, στοιχεία τα οποία προχωρώντας πέρα από το επίπεδο της ταύτισης πλησιάζουν ακόμα και τον λανθάνοντα ερωτισμό. Είναι εκεί που μέσα από την υποταγή του Άλλου επιδιώκεται ουσιαστικά η συγχώνευση σε έναν ενιαίο Εαυτό. Συγκλονιστική η σκηνή κατά την οποία οι δύο ξαδέλφες ανταλλάσουν στόμα με στόμα την Όστια ως κοινωνοί και συνένοχοι εντέλει της ίδιας κατάστασης. Είναι αυτή η αντιπαλότητα η οποία όμως ουσιαστικά φθείρει και τα δύο μέρη, μιας και ο πόλεμος δεν αφήνει αλώβητο κανένα.
Σε μια πρόταση επικαιροποίησης του κειμένου ο σκηνοθέτης προσθέτει το ρόλο του αφηγητή. Χρησιμοποιώντας έναν άντρα για το ρόλο αυτό, βγάζει στην επιφάνεια μια άλλη αντίθεση αυτή του κοινωνικού υποκειμένου (του λαού και της κοινωνίας γενικότερα ) απέναντι στην εξουσία την οποία αντιπροσωπεύουν οι δύο βασίλισσες. Και είναι αυτός ο λαός ο οποίος σέρνεται κάτω από την βαθιά καταπίεση των αρχόντων του, αδιαφορώντας εντέλει για τις προσωπικές μύχιες επιθυμίες τους και ο οποίος εκδηλώνει ξεκάθαρα την αντίθεσή του σε αυτές αλλά και την προσπάθειά του να ορθοποδήσει απέναντί τους. Έτσι κι αλλιώς και οι δύο αποτελούν ήδη φθαρμένες αξίες του παρελθόντος και θεωρούνται όχι μόνο υπεύθυνες για την κρίση που έχουν δημιουργήσει αλλά και για το ότι ταυτόχρονα έχουν βάλει, έστω εν σπέρματι, τις συνθήκες οι οποίες θα τις ξεπεράσουν.
Και σε αυτό ακριβώς το επίπεδο σημειώνεται το τρίτο επίπεδο ανάγνωσης. Χρησιμοποιώντας τις φράσεις «ψεύτες-κλέφτες», γνώριμες σε μας από τις κατηγορίες που προσάπτουν οι δυνάμεις του δικομματισμού στη χώρα μας η μία για την άλλη, κατορθώνει να οδηγήσει τον προβληματισμό στο σήμερα .
Γιατί όπως και οι δύο βασίλισσες έτσι και τα δύο κυρίαρχα κόμματα επί 36 χρόνια στο πολιτικό σκηνικό της χώρας μας χαρακτηρίζονται πλέον από μια έντονη λεκτική αντιπαράθεση, σφοδρότατη κατά περιόδους η οποία ουσιαστικά δεν μπορεί να καλύψει τους ρόλους αλληλοσυμπλήρωσης που έχουν επωμισθεί στην Μεταπολίτευση. Άσχετα από ποια είναι κυρίαρχη και ποια όχι, άσχετα ποια έχει την περισσότερη ευθύνη και ποια τη λιγότερη, είναι γεγονός ότι παραμένουν αλληλοσυμπληρούμενες και αλληλοσυντηρούμενες. Βρισκόμενες πλέον σε μια ξεκάθαρη περίοδο φθοράς και κρίσης, πράγμα το οποίο δείχνουν όλες οι τελευταίες δημοσκοπήσεις, οι πολιτικές αυτές δυνάμεις είναι αντιμέτωπες με το σώμα της κοινωνίας (τον αφηγητή του έργου) και ο οποίος κυριαρχούμενος βέβαια από την αδυναμία της άρθρωσης ενός εναλλακτικού λόγου, επαφίεται στην εκφορά ενός απαξιωτικού ή έστω καταγγελτικού λόγου.
Ο Τερζόπουλος κατορθώνει να προτείνει για μια ακόμη φορά μια παράσταση γροθιά. Μετά τον περσινό Μάουζερ ο οποίος θεωρείται ως η καλύτερη παράσταση για την περίοδο που μας πέρασε (βλέπε Ρήξη φύλλο 59 ) και ο οποίος προβλέπεται να συνεχιστεί, παίρνοντας ως αφορμή την αλληλογραφία των δύο βασιλισσών κατορθώνει να κάνει ένα καίριο αν και υπόγειο πολιτικό σχόλιο. Η ίδια η σκηνική του εγκατάσταση καταδεικνύει τη ρωγμή η οποία έχει συντελεστεί αδιαμφισβήτητα πλέον στα πολιτικά δρώμενα της χώρας μας. Είναι αυτή η ρωγμή η οποία άσχετα από το ποια πολιτική δύναμη είναι σε σχετική άνοδο ή κάθοδο, άσχετα από ποια πολιτική δύναμη θα μπορέσει να κυριαρχήσει πάνω στην άλλη, αυτή η ρωγμή, η ρήξη, η κρίση εντέλει είναι αυτή η οποία έχει ενταφιάσει οριστικά και αμετάκλητα την περίοδο της μεταπολίτευσης, είναι αυτή η οποία έχει απονομιμοποιήσει ηθικά και πολιτικά τους μέχρι χθες κυρίαρχους.
Ο σκηνοθέτης για μία ακόμη φορά εκμαιεύει από τους ηθοποιούς του ερμηνείες οι οποίες ξεπερνούν τις ανθρώπινες δυνατότητες. Τραβώντας ως είθισται στα άκρα αυτές τις ερμηνείες αναδεικνύει με ιδιαίτερη ένταση το μίσος όσο και το πάθος, τη βία όσο και την αντιπαλότητα αναδεικνύοντας βαθιές πτυχές της ανθρώπινης φύσης.
Παρ’ ότι και οι τρείς ερμηνείες αποτελούν υποδείγματα, η Σοφία Χιλλ στο ρόλο της Ελισάβετ ξεπερνάει τα όποια όρια θα μπορούσαμε να υιοθετήσουμε.
Ιδιαίτερη αναφορά αξίζουν και τα κοστούμια, αντίγραφα της Ελισαβετιανής εποχής αλλά με τρόπο που η σήψη και η φθορά της περιόδου είναι ξεκάθαρη.
ALARME ! λοιπόν, μια προσταγή η οποία μπορεί να ερμηνευθεί ως προσταγή εγρήγορσης αλλά και ξεσηκωμού.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ALARME
Σκηνική σύνθεση με αφορμή την αλληλογραφία της Μαρίας Στιούαρτ με
Τη Βασίλισσα Ελισσάβετ Α΄
Αφηγητής Τάσος Δήμας
Μαρια Στιούαρτ: Αγλαϊα Παππά
Ελισάβετ: Σοφία Χιλλ
Το κείμενο του Αφηγητή έγραψε ο Θανάσης Αλευράς
Σκηνοθεσία-Σκηνική εγκατάσταση
Δραματουργική σύνθεση Θανάσης Τερζόπουλος
Κουστούμια: ΛΟΥΚΙΑ
Μουσική: Παναγιώτης Βελιανίτης
Φωτισμοί: Θεόδωρος Τερζόπουλος
Κων/νος Μπεθάνης.
ΘΕΑΤΡΟ ΑΤΤΙΣ, Λεωνιδίου 7 Μεταξουργείο τηλ. 210-5226260
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου