«Πνιγμονή» σε σκηνοθεσία Δημ. Καρατζιά

Η ΚΑΤΑΔΙΚΗ ΤΟΥ ΝΑ ΕΙΣΑΙ ΓΥΝΑΙΚΑ

«Πνιγμονή» σε σκηνοθεσία Δημ. Καρατζιά 

Σύμφωνα με τον ιστότοπο http://www.anitsayac.com, που καταμετρά τις δολοφονίες γυναικών για λόγους τιμής στην Τουρκία, συνολικά 1225 γυναίκες έχουν δολοφονηθεί τη χρονική περίοδο 1/1/2008 – 7/5/15. Με 100 από αυτές, μόλις το πρώτο τετράμηνο του 2015.

Την Κυριακή 7/5/15 έγιναν οι εκλογές στην Τουρκία. Σύμφωνα με τα μέχρι τώρα γνωστά αποτελέσματα  συγκέντρωσαν το κυβερνών ΑΚΡ το 40,75% των ψήφων (έναντι 49,9% το 2011) και 256 έδρες στην Τουρκική Εθνοσυνέλευση, επί συνόλου 550. Το κεντροαριστερό κεμαλιστικό Λαϊκό Ρεπουμπλικανικό Κόμμα (CHP) το 25,15% (από 25,98%), κατακτώντας 133 έδρες, το Κόμμα Εθνικιστικής Δράσης (MHP), που συνδέεται ιστορικά με τους “Γκρίζους Λύκους το 16,45% των ψήφων (από 13,01% το 2011) και 83 έδρες.

Διπλασιάζοντας την εκλογική του δύναμη, το HDP ξεπέρασε άνετα το όριο κοινοβουλευτικής εκπροσώπησης του 10%, με 12,88% και 78 έδρες. Το HDP είναι φιλοκουρδικό, κεντροαριστερού προσανατολισμού, έχει συμμαχήσει με κάθε είδους εθνοτικές, θρησκευτικές, κοινωνικές και σεξουαλικές μειονότητες και στα όργανά του (όπως και στην προεδρία) συμμετέχουν 50% γυναίκες.

Η Πνιγμονή διαδραματίζεται κάπου στα βάθη της Ανατολικής Τουρκίας. Ουσιαστικά αποτελεί τη μεταφορά του έργου του Φρεντερίκο Γκαρσία Λόρκα «Το Σπίτι της Μπερνάντα Άλμπα» από την Ισπανία του 1936 στην Τουρκία του σήμερα, το 2013. Στην υπόθεση του έργου (τόσο στο πρωτότυπο όσο και στη μεταφορά) μια οικογένεια χάνει τον πατέρα-προστάτη και ουσιαστικά μένει με τα υπόλοιπα μέλη της -τη μητέρα, η οποία αναλαμβάνει τη διοίκηση της οικογένειας, την έγκλειστη μισότρελη  γιαγιά, τις πέντε κόρες και την εδώ και πολλά χρόνια ψυχοκόρη του σπιτικού.

Η μητέρα είναι αυτή η οποία θα κρατήσει περίκλειστη όλη αυτή την αποκλειστικά γυναικεία κοινωνία και θα προσπαθήσει να την προστατεύσει μέσω της απομόνωσης από ένα εχθρικό, πατριαρχικό αλλά και επιθετικό περιβάλλον. Ένα περιβάλλον στο οποίο πανάρχαιοι κανόνες πατριαρχικής καταπίεσης  δίνουν το μέτρο και την κατεύθυνση της κοινωνικής συμβίωσης. Η μοίρα είναι σκληρή με τις γυναίκες. Έγκλειστες στο σπίτι μέχρι την ημέρα που θα φύγουν για να παντρευτούν και ουσιαστικά να εγκλειστούν σε μια δεύτερη οικογένεια, υπόδουλες σε μια πλήρως ιεραρχική δομή στην οποία δεν υπάρχουν δικαιώματα αλλά μόνο υποχρεώσεις, δέσμιες κοινωνικών συμβάσεων και δεσμών οι οποίες υποχρεώνει τα μέλη της σε επτάχρονη αυστηρή και εγκλωβιστική διαδικασία πένθους.

Ο Δημήτρης Καρατζιάς μεταφέρει το  έργο του Λόρκα κουβαλώντας έντονη την ανησυχία του πως επικαιροποιείται ένα κείμενο γραμμένο πριν από ογδόντα χρόνια περίπου.  Και αν στις ευρωπαϊκές χώρες κάτω από τη δυναμική και των φεμινιστικών κινημάτων η θέση της γυναίκας έχει αλλάξει δραστικά δεν συμβαίνει το ίδιο σε γειτονικές χώρες ακόμη κι αν αυτές κουβαλούν ευρωπαϊκές φιλοδοξίες.  Εγκαθιστώντας το έργο του Λόρκα στα βάθη της Τουρκίας κατορθώνει να το επικαιροποιήσει δραστικά και ουσιαστικά.  Ακόμη περισσότερο κινεί τις ηθοποιούς του μέσα σε ένα περίκλειστο μαύρο δωμάτιο, μαυροντυμένες οι ίδιες και κατορθώνει με τη σκηνοθεσία του να μεταφέρει σε ύψιστο βαθμό μπορούμε να πούμε, αυτή την πνιγμονή , την ασφυξία που ζει ο γυναικείος πληθυσμός ακόμη και σήμερα στις αρχές του 21^ου αιώνα.

Κατορθώνει να αποσπάσει ερμηνείες μέσω των οποίων μεταδίδεται όλη η σκληρότητα η απογοήτευση, η καταπίεση , η κακία και η εκδικητικότητα, «αξίες» οι οποίες κυριαρχούν στις σχέσεις των μελών αυτής της μικρής κοινωνίας. Όσο και αν η μητέρα επιλέγει τον εγκλεισμό του μικρόκοσμου που διευθύνει στο σπίτι της ως προστασία απέναντι στον πολύ σκληρότερο εξωτερικό αρσενικό κόσμο, το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο. Το να είσαι γυναίκα σε αυτές τις συνθήκες είτε κλεισμένη είτε «ελεύθερη» στο συγκεκριμένο κόσμο, αποτελεί μια καταδίκη και αυτή την καταδίκη οι γυναίκες την κουβαλούν από γεννησιμιού τους.

Καθοδηγώντας την παράσταση ο Καρατζιάς καταφέρνει και αποσπά σημαντικές ερμηνείες. Η  Αθηνά Τσιλύρα με την ερμηνεία της μας δίνει μια μητέρα στυγνή, σκληρή έως απάνθρωπη απέναντι τόσο στην ψυχοκόρη της όσο και στα ίδια τα παιδιά της. Ιδιαίτερη η ερμηνεία της Θεοδώρα Σιάρκου η οποία ως η εσωτερική υπηρέτρια/οικονόμος του σπιτιού παλινωδεί ανάμεσα στο καθήκον και το ενδιαφέρον για τις μικρές κόρες, αδυνατώντας να κάνει την υπέρβαση, αποδεχόμενη ως αυτονόητη επιλογή τη σκληρή μοίρα του να είσαι γυναίκα. Πολύ καλές και οι κόρες ως εγκλωβισμένες από μικρή ηλικία σε ένα κόσμο εχθρικό και αφιλόξενο όσο και η  Γιάννα Σταυράκη ως τρελή μάνα της καταπιεστικής μητέρας, τραγικό θύμα της κοινωνίας .

Όσο σκληρές όμως είναι οι σύγχρονες συνθήκες διαβίωσης για τις γυναίκες τόσο στην Τουρκία όσο και σε πολλά άλλα μέρη του κόσμου,  η Ιστορική κίνηση, οι κοινωνικές διεργασίες δεν μπορούν να ανακοπούν. Και το HDP είναι το ζωντανό παράδειγμα.

Στοιχεία παράστασης:

Κειμένο-Σκηνοθεσία: Δημήτρης Καρατζιάς
Βοηθός σκηνοθέτη: Δήμητρα Κολλά
Πρωτότυπη μουσική σύνθεση: Μάνος Αντωνιάδης
Σκηνικά-Επιμέλεια κοστουμιών: Σίμος Παπαναστασόπουλος
Φωτισμοί: Βαγγέλης Μούντριχας
Επιμέλεια κίνησης: Βιβή Ρωμανά
Φωτογραφίες-Τeaser παράστασης: Βασίλης Μεντόγιαννης (UFRteam)
Παίζουν: Αθηνά Τσιλύρα (Χαντισέ Άλντα / Μπερνάρντα Άλμπα) Γιάννα Σταυράκη (Ζαφίρα / Μαρία Χοσέφα) Θεοδώρα Σιάρκου(Ουλβιγιέ / Πόνθια) Κική Μαυρίδου (Νουράν / Αγγούστιας) Ανδρομάχη Μαρκοπούλου (Φαντιμά / Μαγκνταλένα) Νίκη Αναστασίου (Αΐσα / Αμέλια) Ειρήνη Σταματίου (Γιαγκμούρ / Μαρτύριο) Μελισάνθη Μαχούτ (Νάσμα / Αντέλα)

Πολυχώρος VAULT Μελενίκου 26, Γκάζι, Βοτανικός