Ο τελευταίος πόλεμος ανάγκασε τους Έλληνες για πρώτη φορά στην ιστορία τους ν' αναμετρηθούν με ολόκληρο τον πολιτισμένο κόσμο, είτε σαν σύμμαχοι είτε σαν αντίπαλοι. Στο αναμέτρημα αυτό οι αρετές του λαού μας τονίστηκαν πιο καθαρά.
Η αντίστασή του εναντίον κατακτητών με πολιτισμό ανώτερο από τον δικό μας, τους έδωσε για πρώτη φορά στη νεοελληνική ιστορία μια τέτοια αυτοπεποίθηση. Έτσι και τώρα ξαναπαρουσιάστηκε η ίδια ανάγκη αυτοανάλυσης και αυτογνωσίας. Μα αυτή τη φορά περισσότερο βαθιά και ριζική.
Ο ελληνισμός δεν θέλει μονάχα, όπως ήταν το κύριο αίτημα των παλαιότερων τάσεων, ν' ανακαλύψει την ιστορική του συνέχεια, θέλει ακόμη να δει τι ο ίδιος τυχόν δημιούργησε και τι είναι ικανός να δημιουργήσει~ όχι μόνο να δει τα στοιχεία που τον δένουν με το παρελθόν, αλλά και ποια είναι τα στοιχεία που τον ξεχωρίζουν από το παρελθόν και του προετοιμάζουν το μέλλον. Τι είναι το καινούργιο, το καθαρά νεοελληνικό δημιούργημα.
Εκείνο που ζητάμε σήμερα είναι να ξεχωρίσουμε την αυτοτελή μας ύπαρξη, ξεχωρίζοντάς την από τις προηγούμενες μορφές της ιστορικής ύπαρξης του λαού μας.
Η μελέτη της παράδοσης θα μας βοηθήσει να δούμε τι χρωστάει το σημερινό ελληνικό έθνος στην κλασική Ελλάδα, στο Βυζάντιο, στη Δύση, αλλά και τι ζει μέσα του από τους πολιτιστικούς αυτούς σχηματισμούς. Όχι για να ταυτιστεί μαζί τους, ή με τον καθένα χωριστά απ' όλα αυτά τα πολιτισμικά συγκροτήματα ή μ' ένα τεχνητό εκλεκτικό και επομένως συμβατικό σχήμα που είναι έξω από την πραγματικότητα και τη ζωή, αλλά ίσα ίσα για να διαχωριστεί απ' όλα αυτά και να γνωρίσει τα καινούργια ζωντανά σπέρματα που οι σημερινοί Έλληνες κλείνουν μέσα τους και ν' αναπτύξει έτσι δική του αυτοτελή ζωή.
Το ιδανικό, που οι θαρραλέες έστω κι αν ακόμη αδέξιες προσπάθειες προβάλλουν σήμερα στους Έλληνες, είναι να φτάσουμε σε έναν ελληνισμό που δεν θα έχει ανάγκη ούτε να ταυτιστεί με μια μερίδα του πολιτισμένου κόσμου για να διαλυθεί μέσα σ' αυτή την ταύτιση σαν μια μικρή πνευματική επαρχία, χωρίς αυτοτέλεια φωνής, ούτε να επιχειρεί να σβήσει τον άλλο κόσμο, κλείνοντας τα μάτια και μένοντας με την ψευδαίσθηση ότι καταφάσκει έτσι τον εαυτό του.
Σ' έναν ελληνισμό που, μένοντας γερά στον ξερό και καθαρό βράχο του, ν' αντικρίζει με θάρρος και αυτοπεποίθηση, σαν έθνος υγιές, τον κόσμο φιλικό.
Η 28 Οκτωβρίου 1940 σημειώνει την είσοδο του ελληνισμού στην ανδρική του υπεύθυνη ηλικία.
* Ομιλία στη συγκέντρωση της Ελληνικής Κοινότητας Παρισίων και Περιχώρων, στις 27 Οκτωβρίου 1979, στο Hotel Lutetia 47 brd, Raspail, Paris. Δημοσιεύθηκε στα ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ και ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑΣ εκδ. Θεμέλιο, 1982.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007.
Η αντίστασή του εναντίον κατακτητών με πολιτισμό ανώτερο από τον δικό μας, τους έδωσε για πρώτη φορά στη νεοελληνική ιστορία μια τέτοια αυτοπεποίθηση. Έτσι και τώρα ξαναπαρουσιάστηκε η ίδια ανάγκη αυτοανάλυσης και αυτογνωσίας. Μα αυτή τη φορά περισσότερο βαθιά και ριζική.
Ο ελληνισμός δεν θέλει μονάχα, όπως ήταν το κύριο αίτημα των παλαιότερων τάσεων, ν' ανακαλύψει την ιστορική του συνέχεια, θέλει ακόμη να δει τι ο ίδιος τυχόν δημιούργησε και τι είναι ικανός να δημιουργήσει~ όχι μόνο να δει τα στοιχεία που τον δένουν με το παρελθόν, αλλά και ποια είναι τα στοιχεία που τον ξεχωρίζουν από το παρελθόν και του προετοιμάζουν το μέλλον. Τι είναι το καινούργιο, το καθαρά νεοελληνικό δημιούργημα.
Εκείνο που ζητάμε σήμερα είναι να ξεχωρίσουμε την αυτοτελή μας ύπαρξη, ξεχωρίζοντάς την από τις προηγούμενες μορφές της ιστορικής ύπαρξης του λαού μας.
Η μελέτη της παράδοσης θα μας βοηθήσει να δούμε τι χρωστάει το σημερινό ελληνικό έθνος στην κλασική Ελλάδα, στο Βυζάντιο, στη Δύση, αλλά και τι ζει μέσα του από τους πολιτιστικούς αυτούς σχηματισμούς. Όχι για να ταυτιστεί μαζί τους, ή με τον καθένα χωριστά απ' όλα αυτά τα πολιτισμικά συγκροτήματα ή μ' ένα τεχνητό εκλεκτικό και επομένως συμβατικό σχήμα που είναι έξω από την πραγματικότητα και τη ζωή, αλλά ίσα ίσα για να διαχωριστεί απ' όλα αυτά και να γνωρίσει τα καινούργια ζωντανά σπέρματα που οι σημερινοί Έλληνες κλείνουν μέσα τους και ν' αναπτύξει έτσι δική του αυτοτελή ζωή.
Το ιδανικό, που οι θαρραλέες έστω κι αν ακόμη αδέξιες προσπάθειες προβάλλουν σήμερα στους Έλληνες, είναι να φτάσουμε σε έναν ελληνισμό που δεν θα έχει ανάγκη ούτε να ταυτιστεί με μια μερίδα του πολιτισμένου κόσμου για να διαλυθεί μέσα σ' αυτή την ταύτιση σαν μια μικρή πνευματική επαρχία, χωρίς αυτοτέλεια φωνής, ούτε να επιχειρεί να σβήσει τον άλλο κόσμο, κλείνοντας τα μάτια και μένοντας με την ψευδαίσθηση ότι καταφάσκει έτσι τον εαυτό του.
Σ' έναν ελληνισμό που, μένοντας γερά στον ξερό και καθαρό βράχο του, ν' αντικρίζει με θάρρος και αυτοπεποίθηση, σαν έθνος υγιές, τον κόσμο φιλικό.
Η 28 Οκτωβρίου 1940 σημειώνει την είσοδο του ελληνισμού στην ανδρική του υπεύθυνη ηλικία.
* Ομιλία στη συγκέντρωση της Ελληνικής Κοινότητας Παρισίων και Περιχώρων, στις 27 Οκτωβρίου 1979, στο Hotel Lutetia 47 brd, Raspail, Paris. Δημοσιεύθηκε στα ΑΝΑΛΕΚΤΑ ΝΕΟΕΛΛΗΝΙΚΗΣ ΙΣΤΟΡΙΑΣ και ΙΣΤΟΡΙΟΓΡΑΦΙΑΣ εκδ. Θεμέλιο, 1982.
ΑΠΟΣΠΑΣΜΑ ΑΠΟ ΤΗΝ ΑΥΓΗ ΤΗΣ 28ης ΟΚΤΩΒΡΙΟΥ 2007.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου