Ο Γάμος της Μαρίας Μπράουν του Γιώργου Σκεύα

ΤΟ ΚΟΣΤΟΣ ΕΝΟΣ «ΟΙΚΟΝΟΜΙΚΟΥ ΘΑΥΜΑΤΟΣ»

(Από την Ρήξη Μαρτίου/φ142 που κυκλοφορεί)

Ο Γάμος της Μαρίας Μπράουν του Γιώργου Σκεύα

«Προτιμώ να κάνω εγώ τα θαύματα, παρά να περιμένω να γίνουν» /Μαρία Μπράουν

Η 8^η Μαΐου 1945 σήμανε την λήξη του Β΄ Παγκόσμιου Πόλεμου για την Γερμανία, ενός πολέμου που τη βρήκε μια καθημαγμένη χώρα. 7,8 εκατομμύρια, στρατιώτες και πολίτες, νεκρούς Γερμανούς (11% του πληθυσμού), ισοπεδωμένες πόλεις, αγροτική παραγωγή διαλυμένη κατά 65%, το επίπεδο ζωής των Γερμανών να βρίσκεται κάτω και από αυτό της Μεγάλης Κρίσης,  χιλιάδες άστεγους και τέλος, αλλά όχι ελάχιστο, για πρώτη φορά στην Ιστορία της με ξένες δυνάμεις να κυριαρχούν στα εδάφη της. Μάλιστα οι πρώτες δεσμεύσεις της αφορούσαν στην καταβολή πολεμικών αποζημιώσεων σε μια σειρά χωρών (αλλά όχι στην Ελλάδα) καθώς και στην καταστροφή 1500 μονάδων βαριάς βιομηχανίας. Το μέλλον προβλεπόταν ζοφερό για την χώρα. Όμως η λήξη του Β’ Παγκοσμίου Πολέμου σήμανε ταυτόχρονα και την έναρξη της αντιπαράθεσης με τη Σοβιετική Ένωση, την καλούμενη και ως ψυχροπολεμική περίοδο. Η στρατηγική των συμμάχων άλλαξε και μαζί με αυτήν και το μέλλον της Δυτικής πλέον Γερμανίας. Η περίοδος που θα ακολουθήσει θα ονομαστεί ως το μεταπολεμικό οικονομικό θαύμα της χώρας.

Ο Ράινερ Βέρνερ Φασμπίντερ πέθανε σε μικρή ηλικία, μόλις 37 ετών. Στο σύντομο βίο του αναδείχθηκε ως ένας από τους μεγαλύτερους γερμανούς σκηνοθέτες, ενώ ταυτόχρονα υπήρξε σεναριογράφος και θεατρικός συγγραφέας. Το 1979, 30 περίπου χρόνια μετά τη λήξη του Β΄ Παγκοσμίου Πολέμου σκηνοθετεί την ταινία Ο Γάμος της Μαρίας Μπράουν. Η ταινία αυτή έμελλε να είναι η πρώτη μιας τριλογίας την οποία συμπλήρωναν οι ταινίες Λόλα (1981) και Βερόνικα Φος (1982). Η τριλογία αυτή πραγματεύεται τη θέση της γυναίκας στην μεταπολεμική Γερμανία. Αποτελεί βέβαια μια αλληγορία πάνω στις οικονομικές, κοινωνικές και πολιτιστικές σχέσεις που ξεδιπλώθηκαν αυτή την περίοδο, μια αλληγορία για την ιστορική πορεία της χώρας και για το πώς και γιατί αναδύθηκε μέσα από τους σωρούς των πτωμάτων και των ερειπίων. Αρκεί κάποιος να παρακολουθήσει αυτή την τριλογία για να συνειδητοποιήσει ότι η επίτευξη αυτού του οικονομικού θαύματος έγινε με σημαντικό κοινωνικό κόστος και μέσα σε συνθήκες εξάρτησης και υποταγής, τουλάχιστον κατά τα πρώτα χρόνια. Το σημαντικότερο όμως είναι ότι έγινε μέσα σε ένα πλαίσιο όπου η κοινωνία πορεύθηκε σε μια πλήρως ατομικιστική κατεύθυνση και με την κυριαρχία του συνθήματος Ο Θάνατος σου είναι η Ζωή μου.

Έτσι όπως πολύ χαρακτηριστικά η Μαρία Μπράουν θα αναφέρει σε μια αποστροφή του ρόλου της, είναι αυτή που θα δημιουργήσει το δικό της θαύμα. Παντρεύεται  ένα γερμανό στρατιωτικό το 1943 σε ένα γάμο που διαρκεί μιάμιση μόλις μέρα. Την επόμενη κιόλας μέρα αυτός θα φύγει για το ρωσικό μέτωπο. Το τέλος του πολέμου την βρίσκει χωρίς νέα για την τύχη του συζύγου της αλλά αποφασισμένη να κάνει οτιδήποτε χρειαστεί, ακόμη και χωρίς ηθικούς φραγμούς, προκειμένου να επιτύχει. Θα ξεκινήσει ως ερωμένη ενός αμερικανού λοχία και θα φτάσει να αναδειχθεί επαγγελματικά ως ερωμένη ενός βιομηχάνου. Είναι τότε που αναλαμβάνοντας τη Διεύθυνση ουσιαστικά του εργοστασίου, δεν θα διστάσει να στραφεί ενάντια σε παλιούς φίλους, εργάτες πλέον, αποκλειστικά και μόνο με γνώμονα την προσωπική της οικονομική και κοινωνική επιτυχία. Για όλα αυτά βέβαια μετέρχεται μηχανορραφιών και στυγνών προσωπικών στάσεων. Η ατομική επιτυχία εξάλλου, ως αξία, εμπεριέχεται στον προτεσταντισμό.

Καίτοι το συγκεκριμένο έργο είναι καθαρά κινηματογραφικό, ο Φασμπίντερ θα το διασκευάσει σε θεατρικό έργο, κάνοντας βέβαια τις αναγκαίες προσαρμογές. Θα είχε ενδιαφέρον να βλέπαμε τη μεταμόρφωση του σε θεατρική πρόταση μιας και το ασφυκτικό πλαίσιο που περιγράφεται άκρως ικανοποιητικά στην ταινία, δεν είναι σίγουρο ότι μπορεί να μεταφερθεί με την ίδια επιτυχία στο θέατρο.

Ο Γιώργος Σκεύας επιλέγει να παρουσιάσει τη θεατρική εκδοχή της γνωστής ταινίας. Είναι ένα εγχείρημα δύσκολο το οποίο κουβαλά εύκολες παγίδες για τους λόγους που αναφέραμε πιο πάνω. Μεταφέρει στη σκηνή την κύρια δράση του έργου παραθέτοντας μας τις σχέσεις που διαδραματίζονται στη Γερμανία, μέσω της Μαρίας Μπράουν, τη συγκεκριμένη περίοδο. Όμως ο θεατής μένει με τη γεύση του ανολοκλήρωτου. Αυτό το οποίο κυριαρχεί στην παράσταση είναι σαν μια αποτρεπτική απόσταση  να εμποδίζει την προσέγγιση του θεατή με την παράσταση. Αυτή η αποστασιοποίηση δεν φαίνεται να προκύπτει από μία μπρεχτική σκηνοθετική επιλογή όσο από μία εγγενή αδυναμία να μεταφερθεί η δυναμική της κινηματογραφικής ταινίας σε θεατρικό επίπεδο.  Το τελευταίο χρονικό διάστημα ανεβαίνουν αρκετές διασκευές διηγημάτων, ταινιών και κειμένων τα οποία δεν εμπεριέχουν ένα θεατρικό χαρακτήρα. Οι μεταφορές αυτές είναι δύσκολες και επικίνδυνες. Όταν επιτυγχάνουν απογειώνουν την πρωταρχική αφετηρία, όταν αποτυγχάνουν την καταβυθίζουν. Δυστυχώς ή ευτυχώς δεν είναι όλα θέατρο ούτε και μπορούν να γίνουν.

Η Λένα Παπαληγούρα επωμίζεται το ρόλο της ηρωίδας, Μαρίας Μπράουν. Η εκφορά του λόγου της αλλά και μέρος της κίνησής της αιφνιδιάζει. Είναι μια επιλογή, σκηνοθετική προφανώς, η οποία δεν γίνεται εύκολα αποδεκτή και λειτουργεί ξενίζοντας ή και κάποιες φορές ενοχλώντας τον θεατή. Η πορεία της από την αφετηρία, της αφελούς, μέχρι τον τερματισμό, της στυγνής γερμανίδας, σίγουρα θα μπορούσε να αποδοθεί και με έναν διαφορετικό και σίγουρα ποιο θεατρικό τρόπο. Η ερμηνεία της εμπεριέχει τη στόφα της πολύ καλής ερμηνεύτριας, όμως σε κάνει να αναρωτιέσαι αν είναι περισσότερο μία επίδειξη του θεατρικού της ταλέντου, παρά μια πλήρη απόδοση του χαρακτήρα της Μαρίας Μπράουν.

Οι υπόλοιποι ηθοποιοί εξυπηρετούν τους ήρωες που αντιπροσωπεύουν μέσα από δίκαιες ερμηνείες, όμως το όλο εγχείρημα φαίνεται να εμποδίζει αυτές τις ερμηνείες να πάνε κάποια βήματα περαιτέρω και  να αναδειχθούν πιο ουσιαστικά.

Στα συν της παράστασης οι φωτισμοί που βοηθούν το όλο εγχείρημα, τα εμβόλιμα ντοκουμέντα που βοηθούν επίσης στην κατανόηση της ιστορικής περιόδου αλλά και η μουσική επένδυση η οποία αναδεικνύει το τεταμένο  κλίμα των ημερών.

Η παράσταση βοηθά τον θεατή να κατανοήσει πλήρως τις σχέσεις που εμπεριέχει το λεγόμενο οικονομικό θαύμα της Γερμανίας. Ίσως μια διαφορετική θεατρική πρόταση να τη βοηθούσε να αποδώσει καλύτερα τις εσωτερικές και ψυχολογικές διεργασίες που το συνόδευαν. Σε αυτό άλλωστε συνεισφέρει το θέατρο.

ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ

Χώρος: Θέατρο Οδού Κυκλάδων  “Λευτέρης Βογιατζής”  (Κυκλάδων 11 & Κεφαλληνίας, Κυψέλη)

Μετάφραση/Διασκευή: Γιώργος Σκεύας

Σκηνοθεσία: Γιώργος Σκεύας

Σκηνικά/Κοστούμια: Άγγελος Μέντης

Φωτισμοί: Κατερίνα Μαραγκουδάκη

Φωτογραφίες: Σταύρος Χαμπάκης

Βοηθός Σκηνοθέτη: Γιάννης Σαβουιδάκης

Παίζουν: Λένα Παπαληγούρα, Μάξιμος Μουμούρης, Γιάννης Νταλιάνης, Βαγγελιώ Ανδρεαδάκη, Γιώργος Συμεωνίδης, Νίκος Γεωργάκης

Τιμές Εισιτηρίων: Τετάρτη, Πέμπτη, Παρασκευή: 16€ κανονικό, 12€ φοιτητικό/ανέργων/ΑμεΑ// Σάββατο και Κυριακή : 18€ κανονικό, 12€ φοιτητικό/ανέργων / ΑμεΑ

Παραστάσεις: Κάθε Τετάρτη στις 20:00// Κάθε Πέμπτη και Παρασκευή στις 20:30// Κάθε Σάββατο στις 21:00// Κάθε Κυριακή στις 19:00

Σαμάντης Κώστας