Η ετήσια θεατρική μας διένεξη.
Τελικά τείνει να γίνει θεσμός κάθε καλοκαίρι μια παράσταση να διχάζει κοινό, κριτικούς και συντελεστές στον θεατρικό χώρο. Αν πέρυσι τη «σύρραξη» προκάλεσε η ΜΗΔΕΙΑ του Ανατόλι Βασίλιεφ (όπως πιο παλιά οι ΒΑΚΧΕΣ του Λάνγκχοφ ή η ΑΛΚΗΣΤΙΣ του Γιάννη Χουβαρδά) φέτος το έναυσμα έδωσε η σκηνοθεσία του Γκότσεφ στους ΠΕΡΣΕΣ του Αισχύλου
Ας πάρουμε όμως τα πράγματα με τη σειρά. Ο Αισχύλος είναι ένας από τους σημαντικότερους θεατρικούς συγγραφείς της αρχαίας Ελλάδας. Γόνος της Ελευσίνιας γης πολέμησε σε σημαντικές μάχες κατά των Περσών (Μάχη του Μαραθώνα, Ναυμαχία του Αρτεμισίου, Ναυμαχία της Σαλαμίνας) ήταν δε αδελφός του Κυναίγειρου ο οποίος στον Μαραθώνα, χειροδύναμος ων, προσπάθησε να σταματήσει με τα χέρια του ένα ολόκληρο περσικό πλοίο. Το 472 π.χ. λαμβάνει μέρος και κερδίζει το πρώτο βραβείο με τους Πέρσες στους θεατρικούς αγώνες της Αθήνας. Το έργο αυτό θεωρείται από πολλούς έργο τομή γιατί για πρώτη φορά ένα έργο παρουσιάζει τον Λόγο του Άλλου και στη συγκεκριμένη περίπτωση των ηττημένων στη Ναυμαχία της Σαλαμίνας Περσών (480 π.χ.) και μάλιστα με συμπάθεια. Αναδεικνύει ως αιτία των δεινών την Ύβρη καθώς και την υπέρβαση του Μέτρου από την πλευρά του Ξέρξη. Αποτελεί δε εξ αιτίας των προηγουμένων ύψιστο δείγμα του Αρχαίου Ελληνικού Πολιτισμού.
ΠΕΡΙ ΦΟΡΜΑΣ ΚΑΙ ΟΥΣΙΑΣ
Κάποιες δεκαετίες πριν όταν η όπερα αντιμετώπιζε την πρώτη κρίση της οι συντελεστές της αποφάσισαν να ανανεώσουν το ενδιαφέρον του κοινού ρίχνοντας το βάρος στη διακόσμηση των σκηνικών και στα πλούσια κοστούμια. Όταν αυτό έφθασε στα όρια του το βάρος μετατέθηκε στις υποκριτικές ικανότητες των ερμηνευτών και τα τελευταία χρόνια το ενδιαφέρον αναζωπυρώθηκε με την παρουσίαση έργων σε ιστορικούς χώρους (βλέπε Αϊντα στην Αίγυπτο). Πάντα όμως η κριτική εστιαζόταν σε ένα και μόνο πράγμα. Την ερμηνεία των συντελεστών μιας και στην όπερα είναι απόλυτα τα πράγματα και δεν υπάρχουν περιθώρια πειραματισμών.
Στο θέατρο όμως είναι διαφορετικά. Εξ αιτίας του ότι ο Λόγος είναι κυρίαρχος έχουμε γίνει θεατές παραστάσεων κατά τις οποίες προσφέρονται εναλλακτικές αναγνώσεις – προτάσεις του κειμένου. Μπορούμε να αναφέρουμε ως χαρακτηριστικό παράδειγμα ένα άλλο σημαντικό έργο του Αρχαίου Θεάτρου την ΑΝΤΙΓΌΝΗ. Έχουν υπάρξει προτάσεις όπου το κείμενο παρουσιάζεται από την οπτική γωνία είτε του Κρέοντα είτε την Αντιγόνης είτε ακόμη - ακόμη και της Ισμήνης. Η κρίση πάντα γίνεται στο κατά πόσο είναι θεμελιωμένες και συγκροτημένες θεατρικά οι προτάσεις αυτές άσχετα αν συμφωνούν μεταξύ τους ή όχι.
Ο θεατρικός εμφύλιος που ξέσπασε είχε πολλά. Μεταμοντέρνους να κατακεραυνώνουν τους ελληνοκεντρικούς θεατές (sic), πρωτοποριακούς να χλευάζουν παραδοσιακούς, παραγκωνισμένους συντελεστές να τα βάζουν με καταξιωμένους, νέους κριτικούς να απαξιώνουν παλαιούς και μια ελάχιστη συζήτηση περί φόρμας και ουσίας που για τη στήλη θα έπρεπε να είναι και το βασικό.
Η ΠΑΡΑΣΤΑΣΗ
Ο Ντίμιτερ Γκότσεφ είναι διεθνώς γνωστός σκηνοθέτης με σημαντικές παραστάσεις στο ενεργητικό του. Οι ΠΕΡΣΕΣ του, στο Deutsches Theater του Βερολίνου επιλέχτηκε ως η κορυφαία παράσταση του 2006. Σημαντικός γνώστης του έργου του Χάϊνερ Μύλλερ, κάθε άλλο παρά τυχαίος μπορεί να θεωρηθεί. Φιλοξενήθηκε για πρώτη φορά στο Αρχαίο Θέατρο της Επιδαύρου με μια καινούρια εκδοχή των ΠΕΡΣΩΝ. Μια εκδοχή που κατά την ταπεινή μας γνώμη στηρίχτηκε περισσότερο στον σκηνοθετικό πειραματισμό παρά σε μια άλλη πρόταση επί του κειμένου. Δίνοντας την αίσθηση ότι το κείμενο αποτελεί απλώς την πρόφαση, προσπάθησε μέσω πολλαπλών αναφορών να καινοτομήσει. Έτσι είδαμε τον Χορό αλλά και τον πολυπληθή Αγγελιοφόρο να παραπαίει ανάμεσα στο τρελό του Σαίξπηρ και στις καρικατούρες του Μπουφονικού Θεάτρου. Το μέτρο που υποτίθεται ότι δίνει ο Χορός εκμηδενίστηκε μπροστά στα γέλια που προκαλούσαν τα σκέρτσα του στο κοινό, γέλια στην τραγωδία του Αισχύλου ΠΕΡΣΕΣ. Οπαδός του σωματικού θεάτρου και αυτός επέλεξε τον συγκεκριμένο τρόπο για την ερμηνεία του Ξέρξη, μια πρόταση η οποία, ας μας επιτραπεί, έχει στηριχτεί πολύ καλύτερα από τον δικό μας Τερζόπουλο. Συμπληρωματικά (!) μέσα σε όλα αυτά και η αφηγήτρια δίκην Μπρεχτικού Θεάτρου να κριτικάρει και να εξηγεί στο κοινό τα δρώμενα . Λίθοι πλίνθοι κέραμοι ατάκτως ερριμμένοι. Ακόμα και η ενδυματολογική προσέγγιση της Ατοσσας και του Δαρείου μπορεί κάποιους να ξένισε ή ακόμη να θεωρήθηκε ανοίκεια για το χώρο της Επιδαύρου, από αρκετούς άλλους όμως θεωρήθηκε χωρίς ενδιαφέρον. Εν ολίγοις ο Γκότσεφ χρησιμοποιώντας το όπλο της φόρμας και αγνοώντας το βάρος της ουσίας (με μικρή εξαίρεση το μέρος του Ξέρξη) δείχνει να αδιαφορεί για την ανάγνωση του κειμένου και με μια μεταμοντέρνα λογική να προσπαθεί να εντυπωσιάσει με το «φαίνεσθαι» παρά με το «είναι». Ακόμη και σε αυτή του την απόπειρα, από άποψη τεχνικής, δεν κατορθώνει παρά να δώσει μια θρυμματισμένη παράσταση. Εξ ου και οι παρατηρήσεις μετά το τέλος της παράστασης από τους αναχωρούντες θεατές για την έλλειψη ταύτισης .
ΟΙ ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
Το παράδοξο σε όλη αυτή την υπόθεση είναι οι ερμηνείες των ηθοποιών. Έχοντας κατανοήσει πλήρως τις κατευθύνσεις του Γκότσεφ, αποδίδουν τους χαρακτήρες πολύ ειλικρινά και εσωτερικά μπορούμε να πούμε, με το δεδομένο όμως ότι οι κατευθύνσεις αυτές είναι λανθασμένες. Βρισκόμαστε λοιπόν μπροστά στην αντίφαση να έχουμε πολύ καλές ερμηνείες σε λανθασμένους ρόλους, πράγμα για το οποίο βέβαια ευθύνεται ο σκηνοθέτης και όχι οι ηθοποιοί. Ο Νίκος Καραθάνος δίνει έναν αξιόλογο καταρρακωμένο Ξέρξη, η Αμαλία Μουτούση μια απόμακρη βασίλισσα αλλά και μια τρυφερή μάνα στο ρόλο της Άτοσσας ενώ ο Μηνάς Χατζησάββας μας προσφέρει έναν αλαφιασμένο Δαρείο κυριαρχούμενο από την αίσθηση της απώλειας. Πολύ καλοί στους ρόλους τους οι ηθοποιοί του Χορού και του Αγγελιοφόρου. Γι’ αυτό άλλωστε στο άλλο μεγάλο θέμα συζήτησης περί του δικαιώματος στο γιουχάισμα, θεωρούμε ότι χάθηκε επίσης το μέτρο. Ένας ηθοποιός μπορεί να εξυπηρετεί άριστα την πρόταση του σκηνοθέτη, δεν είναι όμως υπεύθυνος και άρα άξιος γιουχαϊσματος για τις όποιες λανθασμένες επιλογές του τελευταίου.
Υ.Γ. Θα θέλαμε να θυμίσουμε σε όλους τους μεταμοντέρνους, κοσμοπολίτες, ριψάσπιδες, υποστηρικτές του Γκότσεφ ότι ο Αισχύλος επέλεξε στον τάφο του να μπει ένα επίγραμμα στο οποίο δεν θα αναφερόταν η ιδιότητά του ως τραγωδού, ούτε τα βραβεία που είχε πάρει στους θεατρικούς αγώνες της Αρχαίας Αθήνας. Επέλεξε να γραφτεί ότι τα νιάτα του τα μαρτυράνε ο Μαραθώνας και οι Ακούρευτοι Μήδοι θεωρώντας την Μάχη του Μαραθώνα ως το σημαντικότερο γεγονός της ζωής του.
«ΠΕΡΣΕΣ» ΑΙΣΧΥΛΟΥ
ΣΥΝΤΕΛΕΣΤΕΣ
ΜΕΤΑΦΡΑΣΗ : ΕΛΕΝΗ ΒΑΡΟΠΟΥΛΟΥ
ΣΚΗΝΟΘΕΣΙΑ: ΝΤΙΜΙΤΕΡ ΓΚΟΤΣΕΦ
ΣΚΗΝΙΚΑ-ΚΟΣΤΟΥΜΙΑ: ΜΑΡΚ ΛΑΜΜΕΡΤ
ΦΩΤΙΣΜΟΙ: ΛΕΥΤΕΡΗΣ ΠΑΥΛΟΠΟΥΛΟΣ
ΒΟΗΘΟΣ ΣΚΗΝΟΘΕΤΗ: ΑΝΕΣΤΗΣ ΑΖΑΣ
ΦΩΝΗΤΙΚΗ ΔΙΔΑΣΚΑΛΙΑ: ΡΗΝΙΩ ΚΥΡΙΑΖΗ
ΔΡΑΜΑΤΟΥΡΓΙΚΗ ΣΥΝΕΡΓΑΣΙΑ: ΕΛΕΝΑ ΚΑΡΑΚΟΥΛΗ
ΔΙΑΝΟΜΗ:
ΑΜΑΛΙΑ ΜΟΥΤΟΥΣΗ (ΑΤΟΣΣΑ)
ΜΗΝΑΣ ΧΑΤΖΗΣΑΒΒΑΣ(ΔΑΡΕΙΟΣ)
ΝΙΚΟΣ ΚΑΡΑΘΑΝΟΣ(ΞΕΡΞΗΣ)
ΣΤΕΦΑΝΙΑ ΓΟΥΛΙΩΤΗ, ΝΙΚΟΣ ΚΟΥΡΗΣ, ΛΕΝΑ ΚΙΤΣΟΠΟΥΛΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΗΜΕΛΛΟΣ, ΕΥΗ ΣΑΟΥΛΙΔΟΥ, ΚΟΡΑ ΚΑΡΒΟΥΝΗ, ΓΙΩΡΓΟΣ ΓΑΛΛΟΣ, ΒΑΣΙΛΗΣ ΑΝΔΡΕΟΥ, ΑΛΕΞΙΑ ΚΑΛΤΣΙΚΗ, ΕΛΕΝΑ ΤΟΠΑΛΙΔΟΥ, ΔΗΜΗΤΡΗΣ ΠΑΠΑΝΙΚΟΛΑΟΥ, ΛΑΕΡΤΗΣ ΒΑΣΙΛΕΙΟΥ, ΡΗΝΙΩ ΚΥΡΙΑΖΗ, ΣΥΡΜΩ ΚΕΚΕ, ΠΡΟΔΡΟΜΟΣ ΤΣΙΝΙΚΑΡΗΣ.
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου