Θεόδωρος Τερζόπουλος: Είναι έγκλημα η μείωση των ωρών διδασκαλίας Αρχαίων Ελληνικών

Από το Ιστολόγιο Cat is Art
Διδάσκοντας...

«Είναι έγκλημα. Σαν να γκρεμίζουμε τον Παρθενώνα. Προ καιρού ενώ βρισκόμουν στην Κίνα έμαθα για την απόφαση του κ. Νίκου Φίλη να μειώσει τις ώρες διδασκαλίας των Αρχαίων Ελληνικών. Έκανα πρόβες για τον «Αγαμέμνονα» του Αισχύλου με τους ηθοποιούς της Ακαδημίας Θεάτρου του Πεκίνου. Οι Κινέζοι μου ζητούσαν να προσθέσω κι άλλο αρχαίο κείμενο στην παράσταση. Ήθελαν, μαζί με τα κινέζικα, να ακούν και αρχαία ελληνικά. Την ίδια περίοδο που στην Ελλάδα, ο υπουργός Παιδείας ζητούσε τη μείωσή τους. Είναι αδιανόητο.

Μόλις το άκουσα, διπλασίασα ευθύς αμέσως το αρχαίο κείμενο στην κινέζικη παράσταση. Η αρχαία ελληνική γλώσσα είναι οπωσδήποτε ένας από τους πυρήνες τους πολιτισμού μας. Και είναι άμεσα συνδεδεμένη με την καλλιέργεια της κριτικής σκέψης. Η αρχαία ελληνική γλώσσα δεν περιορίζεται. Καταργώντας την, ξεριζωνόμαστε από τον πυρήνα μας. Να αυξηθούν οι ώρες διδασκαλίας πρέπει, όχι να μειωθούν. Εδώ θέλω να υπογραμμίσω τη σημασία της αρχαίας ελληνικής γλώσσας στο θέατρο. Όταν ανεβάζω αρχαίο δράμα, βασίζομαι πάντα στα νέα ελληνικά και τις γλώσσες που μιλούν οι ηθοποιοί μου. Πάντα, όμως, κυρίως στα χορικά και συνήθως επειδή είναι επιθυμία και των ίδιων των ηθοποιών, χρησιμοποιώ το πρωτότυπο στην αρχαία ελληνική γλώσσα. Το άκουσμά της παράγει αυτόματα μια άλλη διάσταση, η οποία συγκινεί άμεσα, ηθοποιούς και κοινό, όπου κι αν έχω βρεθεί –από τη Ρωσία μέχρι την Πολωνία και από την Αμερική μέχρι την Ιαπωνία».
Τις απόψεις αυτές κατέθεσε ο σκηνοθέτης Θεόδωρος Τερζόπουλος στο περιθώριο της συζήτησης που έγινε στο Ινστιτούτο Goethe με αφορμή τη γερμανική έκδοση του νέου βιβλίου του «Η Επιστροφή του Διόνυσου - Η μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου», μιλώντας για τη φυγή του Διονύσου, δηλαδή της ιεράς μανίας από το θέατρο της αναπαράστασης, αλλά και για το άδειασμα του σώματος από τη μυστική του ενέργεια.

* H σχετική δήλωση του υπουργού Παιδείας, Νίκου Φίλη, που είχε προηγηθεί, ήταν η εξής:
«Βοηθούν τα αρχαία τα παιδιά να μάθουν τη γλώσσα; Δεν ξέρω, παρότι είμαι αρχαιολάτρης. Πιστεύει κανείς ότι στην Α’ Γυμνασίου που το παιδί σήμερα τρώει στο κεφάλι τρεις ώρες Αρχαία από πρωτότυπο και δυο ώρες Νέα Ελληνικά είναι παιδαγωγικά σωστό; Προφανώς είναι παρά φύσιν αυτό που συμβαίνει σήμερα, τρεις ώρες Αρχαία και δυο Νέα Ελληνικά στην Α’ Γυμνασίου. Άρα θα πρέπει να ξανασκεφτούμε»...

 

* Η παράσταση "Αγαμέμνων" σε σκηνοθεσία Θ. Τερζόπουλου ήταν συμπαραγωγή του Εθνικού Θεάτρου του Πεκίνου και της Κεντρικής Ακαδημίας Θεάτρου του Πεκίνου. Σύντομα θα κυκλοφορήσει και η κινεζική έκδοση του βιβλίου "Η Επιστροφή του Διόνυσου - Η Μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου". Εδώ και 30 χρόνια ο Θεόδωρος Τερζόπουλος σκηνοθετεί και περιοδεύει με το θέατρο "Άττις" στην Κίνα, διευθύνει εργαστήρια, είναι επίτιμος καθηγητής στην Κεντρική Ακαδημία του Πεκίνου, έχει τιμηθεί με επτά εθνικά βραβεία για τις παραστάσεις "Προμηθέας Δεσμώτης" και "Αντιγόνη" με Κινέζους συντελεστές, ενώ βιβλία πάνω στη δουλειά του έχουν εκδοθεί στην κινεζική γλώσσα.

H Γερμανίδα καθηγήτρια Erika Fischer-Lichte, ο Σάββας Στρούμπος και ο Θεόδωρος Τερζόπουλος

 

* Η παρουσίαση του βιβλίου "Νέος Ρεαλισμός και η Επιστροφή του Διόνυσου - Στοχασμοί για το Θέατρο του 21ου αιώνα" με διακεκριμένους ομιλητές από την Ελλάδα και τη Γερμανία πραγματοποιήθηκε στο Goethe-Institut Athen (Ομήρου 14-16, Αθήνα) τη Δευτέρα, 6 Ιουνίου 2016, σε γερμανική και ελληνική γλώσσα με ταυτόχρονη μετάφραση, σε συνεργασία με τις βερολινέζικες εκδόσεις "Theater der Zeit" (Θέατρο των Καιρών) και το θέατρο Άττις.

Σ’ έναν άκρως κι ολοένα πιο περίπλοκο κόσμο τα επιτακτικά ερωτήματα των ανθρώπων απαντήθηκαν επί σκηνής με μεταδραματικές και επιτελεστικές φόρμες. Τώρα, στον 21ο αιώνα, κάνει την εμφάνισή του στο θέατρο ένα αντίθετο ρεύμα, ο Νέος Ρεαλισμός.
Παράλληλα σ’ αυτές τις εξελίξεις και εντελώς ανεξάρτητα από αυτές, ο Έλληνας σκηνοθέτης Θεόδωρος Τερζόπουλος ανέπτυξε κατά τις τρεις τελευταίες δεκαετίες τη δική του μέθοδο σκηνοθεσίας και διδασκαλίας ηθοποιών: ένα θέατρο σωματικό, διονυσιακό, που δεν αρνείται τις βαθιές του ρίζες και θέλει να είναι κάτι περισσότερο από απλή απεικόνιση.
Το 2014, με το βιβλίο του «Η επιστροφή του Διόνυσου», κατέθεσε ένα εγχειρίδιο για τις θεωρητικές βάσεις, αλλά και για την εκμάθηση και πρακτική εφαρμογή αυτού του πρωτότυπου κώδικα, που βρήκε αμέσως διεθνή απήχηση.
Η γερμανική έκδοση αυτού του βιβλίου από το Theaterder Zeit και σε μετάφραση Torsten Israel, δίνει τώρα την αφορμή για μία γενικότερη επισκόπηση της κατάστασης του σύγχρονου θεάτρου μέσα και πέρα από τα σύνορα της Ευρώπης, καθώς και των προκλήσεων, που αυτό αντιμετωπίζει.
«Ο κόσμος έχει αλλάξει και ο ηθοποιός οφείλει να καλλιεργεί γόνιμη κριτική απέναντι στα πράγματα και διαρκώς να εκφράζει την αγωνία του για την
εξέλιξη του θεάτρου. Το θέατρο είναι κάτι άλλο από αυτό που μέχρι σήμερα νομίζαμε, κάπου αλλού πρέπει να πάει. Ίσως πρέπει να ξαναδούμε το θέατρο συνολικά μέσα από την τέχνη του ηθοποιού. Αυτός είναι ο δρόμος του Θεάτρου στον 21ο αιώνα, έναν αιώνα πολλών επαναπροσδιορισμών. Λείπει ο Διόνυσος, είναι εξόριστος, η ιδέα του συγκρουσιακού ανθρώπου χάθηκε και ο δρόμος προς το μέτρο, την αρμονία, την Ιθάκη εξαφανίστηκε. Θα βρεθεί άραγε; Η τελευταία λέξη του Θεάτρου δεν θα ειπωθεί ποτέ. Θα επιστρέψει ο Διόνυσος;».
(Θεόδωρος Τερζόπουλος)

Στη συζήτηση έλαβαν μέρος η Erika Fischer-Lichte, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Θεατρικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου του Βερολίνου, ο Torsten Israel, συγγραφέας, μεταφραστής, ο Μάνχαϊμ Harald Müller, διευθυντής Εκδόσεων «Theater der Zeit» (Θέατρο των Καιρών), από το Βερολίνο, ο Γεώργιος Σαμπατακάκης, επίκoυρος καθηγητής Θεατρολογίας στο Πανεπιστήμιο Πάτρας, ο Σάββας Στρούμπος, σκηνοθέτης θεάτρου και ηθοποιός και ο Θεόδωρος Τερζόπουλος, σκηνοθέτης θεάτρου (Θέατρο Άττις).

Ο Τόρστεν Ίσραελ άνοιξε τη συζήτηση μιλώντας για τη θεατρική σχέση Ελλάδας και Γερμανίας, τη μέθοδο του Θ. Τερζόπουλου. Πώς λειτουργούν σ’ αυτήν οι έννοιες σώμα, αναπνοή, ενέργεια, ρυθμός, αποδόμηση, σαγήνη, αίσθηση, αέναος αυτοσχεδιασμός.

Αναφέρθηκε στην κρίση που ταλανίζει το γερμανικό θέατρο με επίκεντρο την άποψη ότι το κυρίαρχο θέατρο της αποδόμησης έχει ολοκληρώσει τον κύκλο του και «τίποτα δεν έμεινε πια για να γκρεμιστεί»: «Η επιστροφή του Διονύσου προσφέρει μια άλλη λύση. Οι πρώτες παραστάσεις του Εθνικού Θεάτρου στην Ελλάδα από τον Φώτο Πολίτη επηρεάστηκαν από το γερμανικό θέατρο. Τώρα αλλάζει ο ρόλος πομπού-δέκτη: το θέατρο του Θεόδωρου Τερζόπουλου έρχεται να τροφοδοτήσει το γερμανικό θέατρο».

Ο επίκουρος καθηγητής Θεατρολογίας στο Πανεπιστήμιο της Πάτρας Γιώργος Σαμπατακάκης είπε ότι ο Θ. Τερζόπουλος είναι καταχωρισμένος στη ζώσα ιστορία των μεγάλων δημιουργών: «Άλωσε το θεατρικό κατεστημένο, κατατρόπωσε τους κριτικούς. Πρώτα τον ανακάλυψε το θεατρικό κοινό σ’ όλο τον κόσμο και στη συνέχεια αγαπήθηκε από τους Έλληνες θεατές».

Αναφέρθηκε στη μέθοδο του Τερζόπουλου και πόσο σημαντική είναι αυτή όταν στην Ελλάδα παρατηρείται μια στροφή στην αισθητική του νεοσυντηρητισμού (ελαφριά θεάματα, πολλά μιούζικαλ), στην ασφάλεια των παλιών δοκιμασμένων τεχνικών αντί στη δημιουργική ρήξη.

«Ο νέος ρεαλισμός είναι μια ανοησία», είπε η Έρικα Φίσερ Λίχτε, καθηγήτρια στο Ινστιτούτο Θεατρικών Σπουδών του Ελεύθερου Πανεπιστημίου Βερολίνου. «Μιλάμε για κρίση, αλλά το θέατρο έτσι κι αλλιώς βρίσκεται διαρκώς μέσα στην κρίση και την αντιπαράθεση. Πρέπει να ορίσουμε λοιπόν τι σημαίνει ρεαλισμός για να μπορέσουμε να τον διαχειριστούμε».

Η Έρικα Λίχτε αναφέρθηκε παραδειγματικά σε παραστάσεις που δίνουν τροφή για προβληματισμό: «Πώς αντιμετωπίζει το θέατρο το προσφυγικό ζήτημα; Παρακολουθήσαμε την κηδεία δύο προσφύγων σε δύο νεκροταφεία του Βερολίνου. Έφεραν τις σορούς από μαζικό τάφο όπου βρέθηκαν στην Ιταλία. Μια πράξη για να αποδοθεί η αξιοπρέπεια στους νεκρούς. Είναι αυτός νέος ρεαλισμός;

Ανέβηκε η "Ορέστεια", όπου τον Χορό συγκροτούσαν συνταξιούχοι ή άνεργοι πολίτες της Δρέσδης που πληρώθηκαν με ένα μικρό ποσόν. Στο διάλειμμα της παράστασης προβαλλόταν στον χώρο βίντεο όπου οι πολίτες μιλούσαν περί της συμμετοχής σε τέτοιες δράσεις.

Είναι αυτό νέος ρεαλισμός; Σε ανέβασμα των "Περσών" συμμετείχαν 200 ηθοποιοί κι άλλοι τόσοι θεατές, δεν μπορούσες να διακρίνεις τους επαγγελματίες από το κοινό. Είναι αυτός νέος ρεαλισμός; Το θέατρο αντλεί από την επικαιρότητα, δεν θεματοποιεί κάτι αλλά πετυχαίνει μια καινούργια θεατρική αίσθηση με τη συμμετοχή του κοινού. Πώς συνδέεται λοιπόν με τον ρεαλισμό η μέθοδος του Θεόδωρου Τερζόπουλου; Είναι η τέχνη που ελλοχεύει στο σώμα του ηθοποιού.

Προϋπόθεση στη μέθοδό του είναι το ενσωματωμένο πνεύμα. Δεν πρόκειται για μεθόδευση αλλά για βιωματική εμπειρία του ερμηνευτή. Αλλά και ο θεατής, οποιασδήποτε κουλτούρας, βιώνει με τη σειρά του το γεγονός ακριβώς γιατί πρόκειται για ενσωματωμένο πνεύμα. Οι τεχνικές δεν είναι αυτοσκοπός. Το ενδιαφέρον βρίσκεται στο τι αυτές μεταφέρουν. Δεν είναι τυχαίο που το θέατρο του Θεόδωρου Τερζόπουλου έχει τόσους οπαδούς στη Γερμανία».

Ο Σάββας Στρούμπος γνώρισε τον σκηνοθέτη το 2002 στο πλαίσιο ενός σεμιναρίου όπου συμμετείχε με τη Σοφία Μιχοπούλου. «Στο "Άττις" ο άνθρωπος γίνεται επί της ουσίας η πρώτη θεατρική ύλη, επανακτά δηλαδή την ανθρωπότητά του... Γι' αυτό λέμε ότι το θέατρο του Τερζόπουλου έχει πολιτική διάσταση...

Ολα όσα διδάσκονται στη Μέθοδο τα βλέπουμε στο σώμα του ηθοποιού. Αυτό μέσω των αέναων αυτοσχεδιασμών θέτει τα ερωτήματα, αρχίζει και γεννάει κόσμους. Όταν ξεκινά η αναμέτρηση με το σώμα, αρχίζει να συντελείται η μεταμόρφωση. Ο ίδιος ο άνθρωπος βρίσκεται σ’ ένα υπαρξιακό προτσές».

Όταν ο Θεόδωρος Τερζόπουλος πήρε τον λόγο είπε συγκινημένος: «Από μικρός ήθελα να φύγω. Από το χωριό, τον εαυτό μου, τις μνήμες. Έτρεχα να ξεφύγω κυνηγώντας συνεχώς κάτι, ενώ με κυνηγούσε ο εαυτός μου. Είχα την αγωνία να μάθω πολιτισμούς, γλώσσες, σώματα. Το σώμα του άλλου είναι μια άλλη γλώσσα. Και τι να πούμε για την ίδια τη γλώσσα;

Τι ρόλο έπαιξαν τα σύμφωνα στη διαδικασία της αποδόμησης; Βρισκόμουν στο Πεκίνο όπου σκηνοθετούσα τον "Αγαμέμνονα" όταν άκουσα ότι ο κ. Φίλης θέλει να καταργήσει τα αρχαία ελληνικά, δηλαδή σαν να θέλει να γκρεμίσει τον Παρθενώνα. Μετά απ’ αυτό πολλαπλασίασα το αρχαίο κείμενο στην παράσταση…».

«Ναό της ψυχής» χαρακτήρισε το σώμα ο σκηνοθέτης, «που σήμερα έγινε δούλος της τεχνολογίας σε μια ομοιογενοποιημένη τέχνη που καταργεί σχολές και προσωπικότητες». Και κατέληξε: «Να βγούμε έξω από το σπίτι, μακριά από τα λάπτοπ, μακριά ακόμη και από τον χώρο του θεάτρου και τον αυτισμό του ώστε να επιζήσει το θέατρο. Να αντισταθούμε, να παλέψουμε έως θανάτου».

 

* Πληροφορίες: Τηλ. 210 3661000, Ε-Mail: progr@athen.goethe.org 

"Αντιγόνη" από το θέατρο "Άττις" στη Φιλαδέλφεια των ΗΠΑ

* Για το βιβλίο ο Θεόδωρος Τερζόπουλος έχει πει: "Προσπαθώ να ξεκαθαρίσω κάποια ζητήματα που αφορούν βασικά τον άνθρωπο. Η παγκοσμιοποίηση ισοπέδωσε τις παραδόσεις, σχεδόν πάει να τις καταργήσει, όλα είναι προϊόντα. Με αυτή την έννοια η τέχνη μπορεί να γίνει πραγματικά ένα εργαλείο αντίστασης, με κορυφαίο βέβαια εργαλείο το ίδιο το σώμα. Ανοιχτό σώμα είναι ανοιχτό μυαλό, ανοιχτός ορίζοντας, ελεύθερη σκέψη, αποφάσεις και συνείδηση του κόσμου στον οποίο ζω, παρεμβαίνω, διεκδικώ, αγωνίζομαι. Σώμα προσαρμοσμένο, προσκολλημένο στο computer, καχεκτικό, εσωστρεφές και κλειστό μπορεί πραγματικά να μπει σε αυτόν το χώρο τον παραισθήσεων και των ψευδαισθήσεων, σε αυτή την περιοχή την οποία θεωρεί επαναστατική, απλώς γράφοντας ένα μήνυμα στο Facebook, ένα «επαναστατικό» σύνθημα.
Πιστεύω ότι όλοι μπορούν να βρουν τον κοινό παρανομαστή, να συναντηθούν στο βάθος, εκεί που καταλαβαίνεις ότι πολλές οι ρίζες αλλά ένα είναι το δένδρο του πολιτισμού με πολλά κλαδιά. Αυτό το υποστηρίζω εμμονικά και χαίρομαι που υπάρχει αυτή η ανταπόκριση απ’ όλο τον κόσμο για το βιβλίο. Βιβλία βεβαίως γράφονται, κάποια αυτοβιογραφικά, φιλοσοφικά ή λογοτεχνικά, άλλα πολύ αφηρημένα ως προς τη φύση του θεάτρου και του ηθοποιού, αυτό είναι ένα βιβλίο πρακτικό. Με αυτή την έννοια οι εκδότες από όλο τον κόσμο ενδιαφέρονται, γιατί όπως όλοι μου γράφουν υπάρχει vacuum, ένα κενό στη βιβλιογραφία, ως προς τις πολύ συγκεκριμένες τεχνικές".

 

Λίγα λόγια για τον Θεόδωρο Τερζόπουλο

 

Ο Θεόδωρος Τερζόπουλος γεννήθηκε και μεγάλωσε στην ελληνική επαρχία, στον Μακρύγιαλο Πιερίας, όπου βίωσε έντονα τις παραδόσεις του τόπου. Ενός τόπου, που η πλειονότητα των κατοίκων αποτελείται από Πόντιους πρόσφυγες. Ο ίδιος αναφέρει, συχνά με περηφάνια, την ποντιακή του καταγωγή και τις μνήμες και τις παραδόσεις με τις οποίες αυτή τον επιφόρτισε. Θεωρεί ο ίδιος καθοριστική για τη διαμόρφωση της προσωπικότητάς του και της θεατρικής του αντίληψης, την καταγωγή του. Άλλο καθοριστικό στοιχείο της διαμόρφωσης της ταυτότητάς του, θεωρεί το ότι μετά τον εμφύλιο πόλεμο, βρέθηκε από την πλευρά των πολιτικά και ψυχολογικά ηττημένων, κάτι που τον τοποθέτησε στη θέση του θεατή του «κοινωνικού θεάτρου» και τον βοήθησε να καλλιεργήσει την κριτική του ματιά. Βρέθηκε σε μία κατάσταση κατά την οποία η εκφραστικότητά του καταπιεζόταν από πολιτικούς παράγοντες, μια κατάσταση εκφραστικού περιορισμού.

Αυτό το συσσωρευμένο φορτίο μνήμης και βιωμάτων, τον ωθεί να ασχοληθεί με την τέχνη του θεάτρου, την οποία θεωρεί μια δίοδο για την τέλεια έκφρασή του. Τελειώνοντας το γυμνάσιο και αφού είχε σπουδάσει στην δραματική σχολή του Κώστα Μιχαηλίδη, φεύγει για την Γερμανία όπου φοιτά στο Berliner Ensemble. Εκεί, η θεατρική του ταυτότητα, διαμορφώνεται δίπλα στους Ρουθ Μπερκχάους, Μάνφρεντ Βέκβερτ, Έκκεχαρτ Σάαλ και τον ίδιο τον Χάινερ Μύλλερ. Εκεί γνωρίζει τη φιλοσοφία του Bauhaus, που αναγνωρίζουμε στην έντονα σχηματική αντίληψη της κίνησης, την οποία και διατηρεί μέχρι σήμερα.

"Amor"Επιστρέφοντας στην Ελλάδα, σκηνοθετεί επί σειρά ετών στο Κ.Θ.Β.Ε., κυρίως έργα του Μπρεχτ, με τη μέθοδο που έχει διδαχτεί στο Berliner Ensemble, αλλά και Σαρτρ, Μρόζεκ και Λόρκα, του οποίου η «Γέρμα», στέκεται η πρώτη παράσταση, που αρχίζει να αποβάλει τα περιττά στοιχεία της μπρεχτικής μεθόδου και ζητά να ορίσει έναν δικό του τρόπο έκφρασης και έρευνας. Ο Τερζόπουλος αισθάνεται ότι πολλά στοιχεία από αυτά που έχει διδαχτεί δεν τον εκφράζουν και ότι χρειάζεται μια καινούρια φόρμα δημιουργίας.

Αυτό γίνεται πραγματικότητα από το 1985, όταν αναλαμβάνει διευθυντής της Διεθνούς Συνάντησης για το Αρχαίο Δράμα στους Δελφούς. Εκεί καλεί σκηνοθέτες από όλο τον κόσμο, οι οποίοι εκφράζουν τη δική τους προσέγγιση στην αρχαία τραγωδία, μέσα από τους πολιτισμούς τους. Έτσι, ο Τερζόπουλος επηρεάζεται από τα νέα αυτά ερεθίσματα κι αποφασίζει να ερευνήσει έναν νέο τρόπο προσέγγισης στο πεδίο του αρχαίου δράματος, αφετηρία του οποίου είναι οι «Βάκχες», που παρουσίασε με την ομάδα του, το καλοκαίρι του 1986. Η μέθοδος του διαμορφώνεται μέσω των επιρροών των: «Βσέβολoντ Εμίλιεβιτς Μέγερχολντ, του Κονσταντίν Στανισλάβσκι, του Γέρζι Γκροτόφσκι, του Τζούλιαν Μπεκ, από την αισθητική του Ταντέους Καντόρ, του Σούζι Τεραγιάμα, του Ταντάσι Σουζούκι, του Ρόμπερτ Ουίλσον, του Αντρέι Ταρκόφσκι και του Σεργκέι Παρατζάνοφ, να ασπασθώ τη σκέψη του Σάμουελ Μπέκετ, του Χάινερ Μύλλερ, του Γιόζεφ Μπόις, του Αντονέν Αρτώ».

Το 1985 ιδρύει την ομάδα "Άττις", η οποία παίρνει το όνομά της από τον Διόνυσο, θεό που συμβολίζει την απώλεια της αυτοκυριαρχίας, στην οποία οδηγούνται οι νέοι ηθοποιοί. Ο Τερζόπουλος ονομάζει Άττη τον θανατηφόρο Διόνυσο. Είναι ο Διόνυσος του χειμώνα. Είναι ο σπόρος. Είναι η προσπάθεια για γέννηση. Είναι η γέννηση ύστερα από έντεκα μήνες. «Οι πρόβες διαρκούν εννέα μήνες και το έργο έχει ένα σπαρακτικό αναφιλητό όταν γεννιέται». Τα αποτελέσματα της πολύμηνης δουλειάς τους, που επικεντρώνεται στη «βίαια σωματική και βίαια τελετουργική έκφραση», δείχνονται για πρώτη φορά στο κοινό, το καλοκαίρι του 1986 και αμέσως η παράσταση φεύγει για περιοδεία σε όλο τον κόσμο, όπου και διακρίνεται (Φεστιβάλ Μάλαγας). Η επιτυχία είναι τόσο μεγάλη και η νέα προσέγγιση τόσο δυνατή, που σχεδόν «σβήνει» την προηγούμενη σκηνοθετική περίοδο, στο ΚΘΒΕ. Όταν μιλάμε πλέον για τις σκηνοθεσίες του Τερζόπουλου, αναφερόμαστε σε αυτήν τη δεύτερη σκηνοθετική περίοδο.

Ο θίασος γνωρίζει την παγκόσμια αναγνώριση και ο Θεόδωρος Τερζόπουλος συνεργάζεται με θιάσους και ηθοποιούς από όλο τον κόσμο, μέχρι σήμερα. Ιδιαίτερος λόγος γίνεται για τις παραστάσεις του αρχαίου δράματος (Πέρσες, Ηρακλής Μαινόμενος, Αντιγόνη, Προμηθέας Δεσμώτης, Κάθοδος) αλλά και του Heiner Μuller (Κουαρτέτο, Μήδειας Υλικό, Ηρακλής). Από το 1995, ο θίασος βρίσκεται μόνιμα πια στον δικό του θεατρικό χώρο στο Μεταξουργείο. Η μέθοδός του αναγνωρίσιμη και αναγνωρισμένη, πλέον, έχει κατατεθεί επανειλημμένα από τον ίδιο.