Για την κλιμάκωση των σχέσεων Κατάρ- Σαουδικής Αραβίας και η εμπλοκή της Τουρκίας

Το «αραβικό ΝΑΤΟ» διχάζεται προτού ιδρυθεί

Του Κώστα Ράπτη από το capital.gr

Πριν από μόλις δύο εβδομάδες ο Donald Trump επέλεγε το Ριάντ ως τον πρώτο σταθμό της πρώτης προεδρικής περιοδείας του στο εξωτερικό και διακήρυσσε ενώπιον των δεκάδων ηγετών της περιοχής που έλαβαν μέρος στην Αραβο-Ισλαμο-Αμερικανική Σύνοδο Κορυφής την θέλησή του να ενισχύσει (και με επικερδείς εξοπλιστικές συμφωνίες) τις μοναρχίες του Περσικού Κόλπου στην αντιπαράθεσή τους με το Ιράν. Η δημιουργία ενός «αραβικού ΝΑΤΟ” αποτελούσε τη συζήτηση των ημερών.

Και όμως: στο διάστημα που μεσολάβησε οι αραβικές μοναρχίες βρέθηκαν στη δίνη μιας νέας σύγκρουσης ανάμεσα στη Σαουδική Αραβία και το Κατάρ. Μιας σύγκρουσης που, ενώ καταβάλλεται προσπάθεια να αποδοθεί στην παρεμβολή των fake news, έχει αιτίες απολύτως πραγματικές.

Δύο μέρες μετά την επιστροφή του από τη Σύνοδο του Ριάντ, ο Εμίρης του Κατάρ Tamim bin Hamad al-Thani εκφώνησε, σε ζωντανή μετάδοση από την τηλεόραση του εμιράτου, ομιλία σε στρατιωτική τελετή στην οποία εξήρε τον «σταθεροποιητικό” ρόλο του Ιράν και τις εξαιρετικές σχέσεις του με τη χώρα του. Παράλληλα, συνέστησε επιφύλαξη έναντι του Trump, εφόσον αυτός βάλλεται πολιτικά στο εσωτερικό των ΗΠΑ, ενώ υπεραμύνθηκε των σχέσεων του εμιράτου με την Μουσουλμανική Αδελφότητα. «Κανείς δεν έχει το δικαίωμα να μας κατηγορεί για τρομοκρατία” είπε «μόνο και μόνο επειδή έχει χαρακτηρίσει την Μουσουλμανική Αδελφότητα ως τρομοκρατική οργάνωση ή δεν ανέχεται το είδος της αντίστασης που υιοθετούν η Χαμάς και η Χεζμπολλάχ”.

Το ζήτημα των σχέσεων του Κατάρ με τη Μουσουλμανική Αδελφότητα είχε βρεθεί στο επίκεντρο και παλαιότερης σύγκρουσης του εμιράτου με τις λοιπές αραβικές μοναρχίες το 2014, λίγο μετά την άνοδο στην εξουσία του τωρινού εμίρη έπειτα από αιφνιδιαστική παραίτηση του πατέρα του. Η δυναστεία των Σαούντ υποψιάζεται την Μουσουλμανική Αδελφότητα ότι απεργάζεται την ανατροπή της – και πάντως δυσφορεί με τις φιλοδοξίες που με κάθε τρόπο εκδηλώνει το Κατάρ, ο μικρός γείτονας που ξέφυγε από την αφάνεια κυρίως χάρη στα έσοδα από την εκμετάλλευση υποθαλάσσιων κοιτασμάτων φυσικού αερίου που έχει σιωπηρά μοιραστεί με το Ιράν.

Οι δηλώσεις του Εμίρη Tamim προκάλεσαν θύελλα στο Ριαντ και άλλες πρωτεύουσες του Περσικού Κόλπου. Σύντομα το Κατάρ βρέθηκε να προσπαθεί να καλύψει τα ίχνη του, υποστηρίζοντας ότι το καταριανό πρακτορείο ειδήσεων έπεσε θύμα κυβερνοεπίθεσης. Ωστόσο, δεν πρόκειται για μεμονωμένες δηλώσεις: ο Εμίρης συνεχάρη τηλεφωνικά τον Hassan Rowhani για την νίκη του στις ιρανικές προεδρικές εκλογές, ενώ στις 18 Μαϊου ο καταριανός υπουργός Εξωτερικών ξεκαθάρισε σε συνέντευξη στο Arab News ότι η χώρα του δεν θα αποκηρύξει τη Μουσουλμανική Αδελφότητα.

Σαουδική Αραβία, Μπαχρέιν, Ηνωμένα Αραβικά Εμιράτα ανακάλεσαν τους πρεσβευτές τους από τη Ντόχα και μπλόκαραν την εκπομπή του καταριανών συμφερόντων δικτύου Al Jazeera. Τις κινήσεις αυτές μιμήθηκε και η Αίγυπτος του στρατάρχη Sisi, που ήρθε στα πράγματα μετά την ανατροπή του ισλαμιστή προέδρου Morsi και δεν ξεχνά ότι το εμιράτο φιλοξενεί και έχει πολιτογραφήσει τον πιο προβεβλημένο κληρικό της Μουσουλμανικής Αδελφότητας, τον Αιγύπτιο Yussef al-Qaraqawi. Επιπλέον, 200 Σαουδάραβες ανώτεροι κληρικοί και απόγονοι του ιδρυτή του ουχαβισμού (επίσημου δόγματος της Σαουδικής Αραβίας και του Κατάρ) με ανοιχτή επιστολή τους αμφισβητούν την θρησκευτική ορθοδοξία του εμιράτου – σε μία πρωτοφανή μεταξύ αραβικών μοναρχιών κίνηση απονομιμοποίησης.

Στις ΗΠΑ, η κυβέρνηση Trump στέλνει προς το παρόν φιλικά μηνύματα προς το Εμιράτο: ο Trump συνάντησε ιδιαιτέρως τον Εμίρη στο περιθώριο της Συνόδου του Ριάντ, ο υπουργός Άμυνας James Mattis επισκέφθηκε τη Ντόχα και ο επικεφαλής του Στέιτ Ντιπάρτμεντ Rex Tillerson δέχθηκε τον καταριανό ομόλογό του. Δεν θα μπορούσε να είναι και διαφορετικά με μία χώρα που φιλοξενεί τη ν έδρα της αμερικανικής Κεντρικής Διοίκησης (CENTCOM) και που με το θηριώδες κρατικό επενδυτικό ταμείο της μπορεί να κάνει πολλά για να «κάνει μεγάλη ξανά την Αμερική”. Όμως, ανεπίσημοι παράγοντες, κυρίως του πολιτικού κλίματος των νεοσυντηρητικών, κατηγορούν το Κατάρ ότι «φιλοξενεί τα πιο επικίνδυνα και ριζοσπαστικά στοιχεία”, ότι «δεν αποτελεί σύμμαχο” και ότι «οφείλει να αλλάξει συμπεριφορά”.
Στην πραγματικότητα, και παρά τις ιδιοτελείς βλέψεις του Κατάρ, το εμιράτο δεν είναι ο μόνος παίκτης στην περιοχή που αρνείται τη λογική της κλιμάκωσης της αντιπαράθεσης με το Ιράν, που απέκτησε και τις ευλογίες του Trump. Λ.χ. ο σουλτάνος του Ομάν δεν παρέστη στη Σύνοδο του Ριάντ και η χώρα του φιλοξενεί εμπιστευτικές συνομιλίες για τον τερματισμό της σύγκρουσης στην Υεμένη, όπως παλαιότερα φιλοξένησε τις πρώτες επαφές της Τεχεράνης με την κυβέρνηση Obama. Tο Πακιστάν (μεγαλύτερη στρατιωτική και μόνη πυρηνική δύναμη του ισλαμικού κόσμου) έχει επιδεικτικά κρατηθεί εκτός της σύγκρουσης στην Υεμένη, παρά τις εκκλήσεις της Σαουδικής Αραβίας.
Όσο για το θέμα της Μουσουλμανικής Αδελφότητας η Τουρκία του Tayyip Erdogan επίσης θα δυσκολευτεί εξαιρετικά να συνταχθεί με τη σαουδαραβική θέση.

Σε επίτιμο διδάκτορα αναγόρευσε πρόσφατα τον Ταγίπ Ερντογάν το Πανεπιστήμιο της Ντόχα (Δεκέμβριος 2015)

Από το ιστολόγιο του Άρδην: http://ardin-rixi.gr/archives/204449