ΠΩΣ ΑΡΧΙΣΕ Η ΑΝΤΑΡΣΙΑ ΤΟΥ 1963-1964
(Αφορμή στις 21 Δεκεμβρίου 1963)
Τι αφηγείται ο επικεφαλής της αστυνομικής περιπόλου, που δέχτηκε πυρά από Τούρκους
Επρόκειτο, ουσιαστικά, για μια τουρκοαγγλική συνωμοσία, που στηρίχτηκε, μάλιστα, σε μια προβοκάτσια: Μέλη της τ/κ τρομοκρατικής οργάνωσης Τ.Μ.Τ. πυροδότησαν βόμβα στο τουρκικό Γραφείο Τύπου, στη Λευκωσία. Μπροστά στο πρωτοφανές κύμα βίας που ακολούθησε, οι Άγγλοι, με πρόφαση ότι αδυνατούσαν να συγκρατήσουν τις τουρκικές επιθέσεις, δημιούργησαν διαχωριστική ζώνη ανάμεσα στον ελληνικό και τον τουρκικό τομέα της πρωτεύουσας, γνωστή ως «Γραμμή Μέισον Ντίξον». Ήταν το πρώτο έμπρακτο σημάδι του από πολλού σκοπούμενου διαχωρισμού, που πήρε σάρκα και οστά το 1963, με τη γνωστή σ’ όλους «Πράσινη Γραμμή».
Στις 23 Μαρτίου 1963, ο τότε Πρόεδρος Αρχιεπίσκοπος Μακάριος, υπέβαλε στις τρεις εγγυήτριες δυνάμεις Ελλάδα, Τουρκία και Βρετανία, ένα σχέδιο αλλαγών στο ιδρυτικό κείμενο της Κυπριακής Δημοκρατίας. Ήταν τα γνωστά 13 σημεία, για ισάριθμες αλλαγές στα άρθρα του Συντάγματος της Ζυρίχης, του 1960. Το Νιόβρη του 1963, ο Μακάριος υπέβαλε τα 13 σημεία και στον Τ/κ ηγέτη Φαζίλ Κουτσιούκ, ο οποίος, όμως, έσπευσε να τα απορρίψει αμέσως. Έτσι, το μόνο που απέμεινε πια στους Τούρκους, δεν ήταν τίποτε άλλο από την αφορμή για έναρξη της ανταρσίας. Και η αφορμή αυτή δόθηκε το βράδυ της 21ης Δεκεμβρίου 1963, όταν Τούρκοι τρομοκράτες πυροβόλησαν αστυνομική περίπολο στη Λευκωσία. Από το βράδυ εκείνο η Κύπρος πήρε φωτιά, αφού συγκρούσεις άρχισαν τόσο στις άλλες πόλεις όσο και στην ύπαιθρο, κυρίως σε μικτά χωριά.
Το επεισόδιο που έδωσε το έναυσμα για την τουρκική ανταρσία, μεταφέρει σήμερα ζωντανά στις στήλες της «Σημερινής» ο επικεφαλής της αστυνομικής περιπόλου Αργύρης Θεοφάνους, τότε αστυνομικός λοχίας, αγωνιστής-αντάρτης της ΕΟΚΑ. Υπηρετούσε στον Ουλαμό Προλήψεως Εγκλημάτων και το βράδυ εκείνο ήταν υπεύθυνος της βάρδιας.
Όχημα με αγνώστους
« Η εργασία μας στον Ουλαμό» - αφηγείται ο κ. Θεοφάνου - «ήταν η πρόληψη του εγκλήματος, οι πληροφορίες και η καταστολή, συν οι οποιεσδήποτε άλλες οδηγίες μάς δίδονταν από τον αστυνομικό Διευθυντή, Μιχαλάκη Παντελίδη, απευθείας. Το βράδυ εκείνο της 21ης Δεκεμβρίου, ήταν στη βάρδια μου ο Αυγουστής Ευσταθίου, ο Ανδρέας Καρανίκκης και τρεις άλλοι αστυνομικοί. Την εποχή εκείνη είχαμε πολλές πληροφορίες, ότι οι Τούρκοι κάτι ετοιμάζονταν να κάμουν τα Χριστούγεννα. Αυτό, επιβεβαιώθηκε και από το μυστικό έγγραφο, που βρέθηκε στο γραφείο του τότε Τούρκου υπουργού Γεωργίας Φαζίλ Πλουμέρ, που αναφερόταν επακριβώς για δυναμική στρατιωτική κίνηση των Τούρκων τις μέρες των γιορτών.
« Η εργασία μας στον Ουλαμό» - αφηγείται ο κ. Θεοφάνου - «ήταν η πρόληψη του εγκλήματος, οι πληροφορίες και η καταστολή, συν οι οποιεσδήποτε άλλες οδηγίες μάς δίδονταν από τον αστυνομικό Διευθυντή, Μιχαλάκη Παντελίδη, απευθείας. Το βράδυ εκείνο της 21ης Δεκεμβρίου, ήταν στη βάρδια μου ο Αυγουστής Ευσταθίου, ο Ανδρέας Καρανίκκης και τρεις άλλοι αστυνομικοί. Την εποχή εκείνη είχαμε πολλές πληροφορίες, ότι οι Τούρκοι κάτι ετοιμάζονταν να κάμουν τα Χριστούγεννα. Αυτό, επιβεβαιώθηκε και από το μυστικό έγγραφο, που βρέθηκε στο γραφείο του τότε Τούρκου υπουργού Γεωργίας Φαζίλ Πλουμέρ, που αναφερόταν επακριβώς για δυναμική στρατιωτική κίνηση των Τούρκων τις μέρες των γιορτών.
Οι πληροφορίες μας, λοιπόν, εκείνες τις μέρες ήταν πιο έντονες, γι’ αυτό και είχαμε δώσει, ως Αστυνομία Λευκωσίας, έμφαση στις Οδούς Πάφου και Ερμού, ο οποίες χώριζαν τον ελληνικό από τον τουρκικό τομέα της πρωτεύουσας. Το βράδυ εκείνο της Παρασκευής, είχαμε ξεκινήσει την περιπολία μας από την τουρκική συνοικία, όπου και διαπιστώσαμε ότι υπήρχε έντονη κίνηση Τούρκων στρατιωτικών, ιδιαίτερα αξιωματικών του τουρκικού στρατιωτικού αποσπάσματος (ΤΟΥΡΔΥΚ), που στάθμευε στη Κύπρο με βάση τις συμφωνίες Ζυρίχης και Λονδίνου.
»Ήταν περασμένα τα μεσάνυκτα, όταν με το «Βόξολ» της Αστυνομίας και τους προαναφερθέντες αστυνομικούς, όλοι με πολιτικά, μπήκαμε από την Οδό Πάφου προς την Ερμού. Σε κάποιο σημείο στα αριστερά βρισκόταν το σωματείο του Ολυμπιακού. Ακριβώς απέναντι καταλήγει στην Ερμού η Οδός Πενταδακτύλου, από την οποία έμπαινε την ώρα εκείνη στην Ερμού ένα αυτοκίνητο σαλούν, με μερικά πρόσωπα μέσα. Έδωσα εντολή στον οδηγό του «Βόξολ» να ανακόψει το άγνωστο αυτοκίνητο για έλεγχο, γιατί το θεώρησα ύποπτο. Αυτό και έγινε. Κατέβηκα κάτω και επέδειξα στον οδηγό του αυτοκινήτου την αστυνομική μου ταυτότητα και του είπα «θέλω να δω την άδεια και την ταυτότητά σας». Στο αυτοκίνητο υπήρχαν ακόμα τρεις άνδρες και μια γυναίκα. Αντί να μου δώσει τα στοιχεία του ο οδηγός, κατέβηκε κάτω, έβαλε τα χέρια στη μέση και μου είπε στα ελληνικά: «Εμένα σε Έλληνα αστυνομικό δε διά τίποτε». Εγώ τότε του είπα: «Όχι μόνο θα δώσεις τα στοιχεία, αλλά θα μου εξηγήσεις και γιατί βρίσκεστε αυτή την ώρα εδώ». Στο μεταξύ, κατέβηκαν από το αυτοκίνητο οι άλλοι άντρες και η γυναίκα, όπως κατέβηκαν και από το αστυνομικό αυτοκίνητο τα άλλα μέλη της περιπόλου. Είπα σ’ αυτούς να πάρουν τα στοιχεία όλων και να ερευνήσουν τόσο τους ίδιους όσο και το όχημα. Ο οδηγός, μου απάντησε ότι «αν θέλετε να μας ερευνήσετε να μας πάρετε στο Σαράι» (στον αστυνομικό σταθμό Σεραγίου, που βρισκόταν στην καρδιά της τουρκικής συνοικίας). «Το αυτοκίνητο θα ερευνηθεί εδώ», του είπα, «αλλά εσείς, αν δε θέλετε να υποβληθείτε σε σωματική έρευνα εδώ, θα σας πάρουμε στο σταθμό της Πύλης Πάφου».
Ενώ συζητούσαμε με τους Τούρκους, γιατί περί Τούρκων επρόκειτο, ένας από τους Τούρκους που ήταν στο αυτοκίνητο, είπε στον Αυγουστή «εσένα πε κουμπάρος ιξέρω ποιος είσαι τζιαι σε τρεις ημέρες εν να κανονίσω»!.. Την ίδια στιγμή, είδα τη γυναίκα που ήταν στο αυτοκίνητο των αγνώστων, να έρχεται από αριστερά, από το δρόμο της εκκλησίας του Αγίου Λουκά, επικεφαλής 300 τουλάχιστον Τούρκων, οι οποίοι φώναζαν και χειρονομούσαν με άγριες διαθέσεις. Η γυναίκα αυτή ονομαζόταν Τζεμαλιέ και ήταν γνωστή πόρνη στους οίκους ανοχής της Λευκωσίας, στην περιοχή της παλιάς Ηλεκτρικής. Ήταν φανερό ότι, η Τζεμαλιέ,την ώρα που εμείς συζητούσαμε με τους Τούρκους, διέλαθε της προσοχής μας και έτρεξε προς τη γειτνιάζουσα τουρκική συνοικία και ειδοποίησε τουρκικό όχλο, που ήταν σε επιφυλακή, και ήρθε προς το μέρος μας.
«Ζήτησα ενισχύσεις»
»Οι κουβαλητοί Τούρκοι όταν ήρθαν κοντά μας, άρχισαν να συζητούν έντονα, να φωνάζουν και η περιοχή να μετατρέπεται από λεπτό σε λεπτό σε πεδίο μεγάλης έντασης. Εγώ τότε προχώρησα προς το αυτοκίνητό μας και με τον ασύρματο ειδοποίησα την Πύλη Πάφου να μας στείλουν επειγόντως ενισχύσεις. Στη συνέχεια, και ενώ η φασαρία συνεχιζόταν, έφθασε τυχαία εκεί ο Κύκκος Στυλιανίδης, μέλος του Κυπριακού Στρατού, ο οποίος ήταν φίλος μου, αφού ήμασταν μαζί στην ίδια ανταρτική ομάδα παλιά στην ΕΟΚΑ. Την ίδια στιγμή, άκουσα το θόρυβο αυτοκινήτων Λαντ Ρόβερ, που ήταν οι ενισχύσεις που ζητήσαμε. Επρόκειτο για δύο Έλληνες και δύο Τούρκος αστυνομικούς, με επικεφαλής ένα Τούρκο αξιωματικό, όλοι ένοπλοι. Ο Τούρκος αξιωματικός, αντί να έρθει κοντά μου, πήγε προς τον Κύκκο, τον οποίο υπέδειξαν κάποιοι από τους κουβαλητούς, ότι κρατεί πιστόλι. Eπενέβηκα εγώ και είπα στον αξιωματικό ότι τον κάλεσα για βοήθεια, «σε μια προσπάθεια να κατευνάσουμε τα πάθη και όχι για να τα εξάψουμε».
»Οι κουβαλητοί Τούρκοι όταν ήρθαν κοντά μας, άρχισαν να συζητούν έντονα, να φωνάζουν και η περιοχή να μετατρέπεται από λεπτό σε λεπτό σε πεδίο μεγάλης έντασης. Εγώ τότε προχώρησα προς το αυτοκίνητό μας και με τον ασύρματο ειδοποίησα την Πύλη Πάφου να μας στείλουν επειγόντως ενισχύσεις. Στη συνέχεια, και ενώ η φασαρία συνεχιζόταν, έφθασε τυχαία εκεί ο Κύκκος Στυλιανίδης, μέλος του Κυπριακού Στρατού, ο οποίος ήταν φίλος μου, αφού ήμασταν μαζί στην ίδια ανταρτική ομάδα παλιά στην ΕΟΚΑ. Την ίδια στιγμή, άκουσα το θόρυβο αυτοκινήτων Λαντ Ρόβερ, που ήταν οι ενισχύσεις που ζητήσαμε. Επρόκειτο για δύο Έλληνες και δύο Τούρκος αστυνομικούς, με επικεφαλής ένα Τούρκο αξιωματικό, όλοι ένοπλοι. Ο Τούρκος αξιωματικός, αντί να έρθει κοντά μου, πήγε προς τον Κύκκο, τον οποίο υπέδειξαν κάποιοι από τους κουβαλητούς, ότι κρατεί πιστόλι. Eπενέβηκα εγώ και είπα στον αξιωματικό ότι τον κάλεσα για βοήθεια, «σε μια προσπάθεια να κατευνάσουμε τα πάθη και όχι για να τα εξάψουμε».
Στο σημείο αυτό, ο Κύκκος θεώρησε ότι είχε την ευκαιρία να πάει στο «Βόξολ» και να πετάξει μέσα το πιστόλι του. Μόλις το έκαμε αυτό, ο Τούρκος αξιωματικός πήγε προς το αυτοκίνητο και έσκυψε να πάρει το όπλο. Θεώρησα ότι αν το έπιανε θα κινδυνεύαμε, γι’ αυτό και τον εμπόδισα. Αμέσως μετά μπήκα αστραπιαία στο αυτοκίνητο και με ιλιγγιώδη ταχύτητα έφυγα για να πάω στην Αρχιεπισκοπή, για να ζητήσω βοήθεια. Μετά από αυτό, τα μέλη της περιπόλου που ήσαν στο χώρο του επεισοδίου εγκατέλειψαν την περιοχή, νομίζοντας ότι είχα και εγώ φύγει.
Κλοτσοκόπημα
»Μόλις πήγα εκατό μέτρα, είδα να έρχεται ο αστυνόμος Παντελίδης μαζί με τον υπεύθυνο πόλεως και προαστίων, αξιωματικό Πέτρο Στυλιανίδη. Σταμάτησε, τον ενημέρωσα σχετικά και μου είπε να επιστρέψω πίσω. Έστριψα και ακολούθησα το αυτοκίνητο του Παντελίδη, ο οποίος σταμάτησε και άφησε τα φώτα αναμμένα. Το ίδιο έκαμα κι εγώ, αλλά, ενώ κατευθυνόμουν προς αυτόν πεζός, η Τζεμαλιέ έτρεξε προς εμένα και με κτύπησε με το τακούνι του παπουτσιού της στο μέτωπο. Ταυτόχρονα, επετέθηκαν σε μένα πολλοί άλλοι Τούρκοι και άρχισαν να με κλοτσοκοπούν, ενώ ο Παντελίδης, που ήταν με πολιτικά, φώναζε «μην τον κτυπάτε και είναι αστυνομικός». Έκαμα τη σκέψη να τραβήξω το πιστόλι μου, αλλά έκρινα ότι οι συνέπειες ίσως να ήταν για μένα τραγικές. Έκαμα μιαν υπερπροσπάθεια και μπόρεσα και ξέφυγα από τα χέρια των Τούρκων και σύρθηκα προς το αυτοκίνητο. Την ώρα ακριβώς εκείνη έπεσε η πρώτη ριπή, από Τούρκο που ήταν στο αυτοκίνητο που είχαμε ανακόψει. Ακολούθησαν και άλλες ριπές, με αποτέλεσμα τόσον η Τζεμαλιέ όσο και ο Τούρκος που θα «κανόνιζε» τον Αυγουστή να πέσουν νεκροί. Όταν εγώ και ο Παντελίδης κενώσαμε τα πιστόλια μας, ο αστυνόμος μου φώναξε «γρήγορα Αργύρη να φύγουμε». Έτσι και κάναμε, όχι με τα αστυνομικά μας αυτοκίνητά, αλλά πεζοί. Τρέξαμε προς την Πύλη Πάφου, όπου και φτάσαμε σε λίγο. Εκεί έγινε εκείνο το βράδυ μεγάλη σύσκεψη, με τη συμμετοχή του προέδρου Μακαρίου, του αντιπροέδρου Κουτσιούκ, του υπουργού Εσωτερικών Πολύκαρπου Γιωρκάτζη και πολλών αξιωματικών της Αστυνομίας, Ελλήνων και Τούρκων. Ήταν η τελευταία σύσκεψη, γιατί τις επόμενες μέρες όλοι οι Τούρκοι που ήσαν στην Αστυνομία, τον Κυπριακό Στρατό, τις κυβερνητικές και τις ημικρατικές Υπηρεσίες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και εγκλωβίστηκαν στην τουρκική συνοικία της Λευκωσίας. Το αγγλοτουρκικό σχέδιο διχοτόμησης της Κύπρου έμπαινε ταχέως σε εφαρμογή»…
»Μόλις πήγα εκατό μέτρα, είδα να έρχεται ο αστυνόμος Παντελίδης μαζί με τον υπεύθυνο πόλεως και προαστίων, αξιωματικό Πέτρο Στυλιανίδη. Σταμάτησε, τον ενημέρωσα σχετικά και μου είπε να επιστρέψω πίσω. Έστριψα και ακολούθησα το αυτοκίνητο του Παντελίδη, ο οποίος σταμάτησε και άφησε τα φώτα αναμμένα. Το ίδιο έκαμα κι εγώ, αλλά, ενώ κατευθυνόμουν προς αυτόν πεζός, η Τζεμαλιέ έτρεξε προς εμένα και με κτύπησε με το τακούνι του παπουτσιού της στο μέτωπο. Ταυτόχρονα, επετέθηκαν σε μένα πολλοί άλλοι Τούρκοι και άρχισαν να με κλοτσοκοπούν, ενώ ο Παντελίδης, που ήταν με πολιτικά, φώναζε «μην τον κτυπάτε και είναι αστυνομικός». Έκαμα τη σκέψη να τραβήξω το πιστόλι μου, αλλά έκρινα ότι οι συνέπειες ίσως να ήταν για μένα τραγικές. Έκαμα μιαν υπερπροσπάθεια και μπόρεσα και ξέφυγα από τα χέρια των Τούρκων και σύρθηκα προς το αυτοκίνητο. Την ώρα ακριβώς εκείνη έπεσε η πρώτη ριπή, από Τούρκο που ήταν στο αυτοκίνητο που είχαμε ανακόψει. Ακολούθησαν και άλλες ριπές, με αποτέλεσμα τόσον η Τζεμαλιέ όσο και ο Τούρκος που θα «κανόνιζε» τον Αυγουστή να πέσουν νεκροί. Όταν εγώ και ο Παντελίδης κενώσαμε τα πιστόλια μας, ο αστυνόμος μου φώναξε «γρήγορα Αργύρη να φύγουμε». Έτσι και κάναμε, όχι με τα αστυνομικά μας αυτοκίνητά, αλλά πεζοί. Τρέξαμε προς την Πύλη Πάφου, όπου και φτάσαμε σε λίγο. Εκεί έγινε εκείνο το βράδυ μεγάλη σύσκεψη, με τη συμμετοχή του προέδρου Μακαρίου, του αντιπροέδρου Κουτσιούκ, του υπουργού Εσωτερικών Πολύκαρπου Γιωρκάτζη και πολλών αξιωματικών της Αστυνομίας, Ελλήνων και Τούρκων. Ήταν η τελευταία σύσκεψη, γιατί τις επόμενες μέρες όλοι οι Τούρκοι που ήσαν στην Αστυνομία, τον Κυπριακό Στρατό, τις κυβερνητικές και τις ημικρατικές Υπηρεσίες εγκατέλειψαν τις θέσεις τους και εγκλωβίστηκαν στην τουρκική συνοικία της Λευκωσίας. Το αγγλοτουρκικό σχέδιο διχοτόμησης της Κύπρου έμπαινε ταχέως σε εφαρμογή»…
(To παρόν έχει αναδημοσιευτεί από το μέλος της σελίδας μας Αυτόνομος Έλλην.)
Σχόλιο του ιδίου: Καλό θα ήταν να διαβάσουμε και τα δημοσιεύματα της Χαραυγής και να διερωτηθούμε...Σήμερα γιατί μας λένε ότι εμείς φταίμε για την τούρκικη ανταρσία;
Αναπαραγωγή από ΔΕΝ ΞΕΧΝΩ
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου