ΜΑΡΑΝ ΑΘΑ του ΘΩΜΑ ΨΥΡΡΑ
Ο σημερινός τίτλος είναι ένα απόσπασμα από ένα άσμα των μοναχών Μεβλεβί (των γνωστών μας και ως δερβίσηδων) όπου εκφράζουν την αγάπη τους προς τον Θεό. Μια αγάπη τόσο πολύ απόλυτη και καθαρή που φτάνει σε σημείο να μην αφήνει ανάσα στον εκφραστή της. Η ίδια η απόφαση της ένταξης σε ένα μοναχικό σχήμα, κοινόβιο στα καθ’ υμάς, τάγμα στους άλλους, είναι μια απόφαση ζωής. Από τη στιγμή που θα την πάρεις αφήνεις πίσω σου όλα τα εγκόσμια, υλικά αγαθά, οικογένεια, κοινωνικές σχέσεις, και αφιερώνεσαι στην απόλυτη λατρεία του Θείου. Είναι αυτή η ελεύθερη απόφαση η οποία κάποιους τους ολοκληρώνει ως ανθρώπους.
Για τον Δήμο Αβδελιώδη δεν χρειάζεται να πούμε πολλά. Γνωστός μας ήδη κυρίως από το «Η εαρινή σύναξη των αγροφυλάκων» έχει αποδείξει ότι σκύβει με σεβασμό στις παραδόσεις αυτού του τόπου. Νιώθει την μυρωδιά που αναδύει αυτό το χώμα, την ιδιαιτερότητα του Αιγαιοπελαγίτικου τοπίου καθώς και το ξεχωριστό φως που «σκεπάζει» αυτό τον τόπο. Με αυτά όλα τα υλικά, όντας γνώστης του έργου του Βιζυηνού και με μια Παπαδιαμάντεια, θα τολμούσαμε να πούμε, οπτική μας έχει δώσει έργα του τα οποία θα χαρακτηρίζαμε ως διαμάντια. Στη συγκεκριμένη παράσταση συναντήθηκε με το μυθιστόρημα του Θωμά Ψύρρα «Μαράν Αθά» (εκδόσεις Κέδρος 2004), όχι τυχαία πιστεύουμε. Το κείμενο του Ψύρρα τόσο από άποψη γραφής όσο και περιεχομένου, σε φορμαλιστικό έστω επίπεδο, διακατέχεται από την ίδια Παπαδιαμάντεια οπτική.
Ο δραματουργικός άξονας πάνω στον οποίο στηρίχτηκε η παράσταση, είναι η αντιδιαστολή ανάμεσα στον έρωτα, την ολοκλήρωση δηλαδή του ανθρώπου μέσω της συνάντησής του με το άλλο φύλο, από τη μια πλευρά και ο «αναχωρητισμός» από αυτό τον κόσμο μέσω της ένταξης κάποιου σε ένα μοναχικό κοινόβιο. Η υπόθεση συνοπτικά είναι η αποστολή από τον δεσπότη ενός καλογεροπαιδιού σ’ ένα απόμακρο χωριό της Θεσσαλίας με σκοπό την παρακολούθηση κάποιων παγανιστικών, τελετουργικών συναντήσεων εννέα γυναικών. Ως άλλες Μαινάδες ή Βάκχες είναι αυτές οι «Ταρσίτσες» οι οποίες αποτελούν την καρδιά και την ψυχή ενός γυναικοκρατούμενου χωριού και οι οποίες μέσω των ονείρων τους καθοδηγούν τη ζωή στην κοινότητα. Μέσω αυτή της παρακολούθησης, έμμεσα αλλά ουσιαστικά, ο νεαρός θα έρθει σε επαφή τόσο με την γυναικεία απόκρυφη γνώση, όσο και με τον έρωτα και την αγάπη.
Χρησιμοποιώντας ο Ψύρρας με μια απίστευτη ικανότητα τη ντοπιολαλιά του Τύρναβου και γνωρίζοντας αρκετά καλά την παράδοση της συγκεκριμένης περιοχής, από την οποία και κατάγεται, κατορθώνει να μας μεταφέρει σε κάποιες μακρινές πλέον εποχές. Σε εποχές όπου υπήρχαν, έστω και ως κατάλοιπα, μορφές μητριαρχίας, τα όνειρα αλλά και άλλες πλευρές «ανορθολογισμού» δεν είχαν εξαφανιστεί από την βίαιη απομάγευση του κόσμου που επέβαλε ο μεταμοντερνισμός, σ’ ένα κόσμο εντέλει στον οποίο ο «ορθολογισμός» του καπιταλισμού ήταν απών.
Η συνάντηση του σκηνοθέτη με τον συγγραφέα καθώς και με την ερμηνεύτρια Γ. Κηλαηδόνη, δίνει ένα αποτέλεσμα κατά το οποίο μπορείς να αισθανθείς το Θεσσαλικό τοπίο, να νιώσεις τη νύχτα να λειτουργεί ως πέπλο προστασίας γι’ αυτές τις τελετές, να μεταφερθείς σ’ ένα τόπο που όμοιό του πλέον δεν μπορείς να συναντήσεις παρά σε σπάνιες και τυχαίες περιπτώσεις. Η λογική της ολοένα και περισσότερης τουριστικής ανάπτυξης και αξιοποίησης έχουν καταστρέψει τόπους όπου οι κάτοικοι ζούσαν σε επαφή και συνάρτηση με τα χώματα που πατούσαν, όπου οι κοινωνίες λειτουργούσαν με την αυτόνομη δυναμική της κοινότητας, όπου οι σχέσεις μεταξύ των ανθρώπων δεν διαμεσολαβούντο από το χρήμα αλλά ορίζονταν από χρόνιες παραδόσεις. Και θα πρέπει να είσαι πολύ τυχερός για να βρεθείς σε μια απομονωμένη κοινότητα, όπου η οδική πρόσβαση είναι τρομερά δύσκολη, για να ξανανιώσεις τη μυρωδιά αυτού του τόπου όπως ήταν πριν από εκατό ή εκατό πενήντα χρόνια. Γι’ αυτό και θεωρούμε ως τη σημαντικότερη επίσκεψή μας, αυτήν του καλοκαιριού του 1998 όταν τυχαία βρεθήκαμε σε ένα χωριό της Καρπάθου, την Αυλώνα, μέσα Αυγούστου, και μείναμε έκπληκτοι όχι μόνο από τη βαριά ακατανόητη δωρική προφορά των ντόπιων αλλά και από τα έθιμα του Δεκαπενταύγουστου τα οποία πραγματικά έρχονται από άλλους καιρούς.
Στην επιτυχία αυτής της παράστασης, σημαντικό λόγο έχει η ερμηνεύτρια Γιασεμί Κηλαηδόνη. Σε έναν υποκριτικό μαραθώνιο 2,5 ωρών κατορθώνει να πάρει στις πλάτες της και να αποδώσει αρκετούς χαρακτήρες από το μυθιστόρημα του Ψύρρα, κρατώντας όμως πάντα ως μέτρο την εσωτερική αγωνία αλλά και την υπαρξιακή ανησυχία του κυρίου προσώπου. Η μετάβαση από πρόσωπο σε πρόσωπο γίνεται με τέτοιο τρόπο ώστε και να μην παρατηρείται μια διάσπαση της ερμηνείας αλλά και η αυτοτελής παρουσία του κάθε προσώπου να παραμένει ακέραια.
Εν ολίγοις ο Δήμος Αβδελιώδης κατορθώνει να διευθύνει αρμονικά με την μπαγκέτα του το κείμενο του Ψύρρα από τη μια και την ερμηνεία της Κηλαηδόνη από την άλλη, παράγοντας σαν αποτέλεσμα μια παράσταση εν είδη συμφωνίας.
Με μια μικρή ένσταση.
Ο Ψύρρας όπως έχουμε προαναφέρει φαίνεται να έχει εντρυφήσει στην παράδοση, στη γλώσσα και στα έθιμα του τόπου του. Αξιολογώντας το μυθιστόρημά του δεν θα μπορούσαμε παρά να αναφέρουμε ότι αποτελεί ένα έργο το οποίο έχει προκύψει από την αγάπη για τα «πατρώα εδάφη». Μια προσεκτική όμως ανάγνωση σε τρίτο ή σε τέταρτο επίπεδο, δείχνει ότι παρ’ όλη την ενασχόλησή του με αυτά, διατηρεί μια αφ’ υψηλού στάση απέναντί τους. Η περιγραφή του μοναχικού βίου ως τιμωρία και ποινή μη λαμβάνοντας υπ’ όψιν το ελεύθερο της επιλογής το οποίο χαρακτηρίζει μια τέτοια απόφαση αλλά και η περιγραφή ενός Κυρίου ως «τιμωρού» δείχνει όχι μόνο μια επιφανειακή προσέγγιση του συγκεκριμένου ζητήματος αλλά και μία εχθρική στάση απέναντι σ’ αυτό. Προφανώς και ο καθένας έχει δικαίωμα να είναι υπέρ ή κατά του μοναχισμού. Το να παίρνεις όμως θέση ήδη προκατειλημμένος από την αρχή αν μη τι άλλο αδικεί το έργο σου. Σε μια τέτοια λογική δεν μας φάνηκε καθόλου παράξενο η με κατανόηση αναφορές σε «Τούρκους αγρότες» και η έλλειψη αναφοράς σε Τουρκοκρατία π.χ.. Εντέλει η μεταμοντέρνα «προοδευτική» πολυπολιτισμικότητα φέρνει αποτελέσματα.
ΠΛΗΡΟΦΟΡΙΕΣ
ΜΑΡΑΝ ΑΘΑ του ΘΩΜΑ ΨΥΡΡΑ
Διασκευή-Σκηνοθεσία Δήμος Αβδελιώδης
Μουσική Βαγγέλης Γιαννάκης
Σκηνικά- Κοστούμια-Κούκλες Μαρία Πασσαλή
Ηθοποιός Γιασεμί Κηλαηδόνη
Διδασκαλία λόγου
Σκηνικός χώρος – Φωτισμός Δήμος Αβδελιώδης
Βοηθός σκηνοθέτη Δώρα Νεοκλέους
Χειριστής ήχου-φώτων Ιγνάτιος Μπανέλλης
Θέατρο Μεταξουργείο
Ακαδήμου 14 – 210 5234382
Έως 26 Απριλίου
Δεν υπάρχουν σχόλια:
Δημοσίευση σχολίου